Va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot

 
4.6- rasm. Kod chiziqlari(Codeline) va asosiy chiziq(baseline) 
 
4.2. Uslubiy boshqaruv 
 
Uslub  menejmenti  bu  turli  versiyadagi  kompyuter  dasturlari  yoki 
konfiguratsion  tizimlarni  o‘zida  saqlovchi  proses  hisoblanadi  va  bu  tizimdan 
foydalaniladi.  U  yana  dasturchilarning  bir  birini  uslubini  aks  ettirmaydigan  turli 
o‘zgarishlarni  ham  o‘z  ichiga  oladi.  Shu  sababli  siz  uslub  menejmentini 
kodlashtirish va asoslashtirish deb o‘rganishiz mumkin. 
4.6 diagrammada kodlar va asoslarning farqlari tasvirlangan. Asosiysi kodlar 
avvalgi  versiyadagi  muntazamlik  bilan  keyingi  versiyadagi  manba  kodlari  ketma 
ket ravishda bog'langan. Kodlar tizimning komponentlarga murojat qiladi, shuning 

---

129 
 
uchun har versiyaning komponentlari turlicha bo‘ladi. Asos bu berilgan tizimning 
ko‘rinishi.  Asos  o‘zida  jamlagan  tizim  unga  qo‘shimcha  foydalaniladigan 
kutubxonalar  va  konfiguratsiyali  fayllarni  va  boshqalarni  o‘z  ichiga  oladi.  4.6 
diagrammada  siz  turli  asoslarning  turli  kodlardan  foydalanayotganini  korishingiz 
mumkin.  Diagrammada  biz  boyalgan  qutilarda  asoslarga  izoh  berilayotganini 
bilamiz. 
Asosga  konfiguratsion  til  orqali  ham  izoh  berishingiz  mumkin,  qaysiki 
berilgan  tizimning  versiyasida  qanday  komponentlarni  o‘z  ichiga  olganini  siz 
bilasiz. Unda (x1.2 ko‘rsatilgan) komponent versiyasi aniq tavsiflangan yoki oddiy 
komponent 
(izohlovchisi) 
IDsi 
tavsiflangan. 
Agar 
siz 
tavsiflovchidan 
foydalansangiz,  bu  shuni  anglatadiki  kopgina  hozirgi  versiyadagi  komponent 
asosda foydalanishi kerak. 
Asos  muhim  qism  hisoblanadi,  chunki  siz  tayyor  tizimning  berilgan 
versiyasini  qayta  o‘rnatishizga  tog'ri  keladi.  Misol  uchun  dastur  bir  martalik 
bo‘lishi  mumkin,  shu  sababli  har  bir  ist'emolchi  uchun  foydalanishi  mumkin 
bo‘lgan  alohida  tizim  kodi  bor.  Shuning  uchun  siz  iste'molchi  tizimda  qandaydir 
xatolik  yoki  kamchilikdan  shikoyat  etsa,  adminstratorning  alohida  tayyor  diskini 
olib qaytadan foydalanishingiz kerak. 
Bu  menejment  versiyasini  qo‘llab  quvvatlash  uchun,  siz  har  doim  uslub 
menejmenti uskunalaridan foydalanishingiz kerak. 
Bu  uskunalar  saqlashga  va  turli versiyadagi  komponentlarga  kirishga  tavsif 
beradi.  Juda  kopgina  turli  versiyadagi  menejment  tizimsi  hozirda  mavjud,  shular 
ichida  eng  ommabop  foydalanilgani  (VS  va  Subversion  )  (Pilato  atol  2004, 
Vespermain 2003) hisoblanadi. 
 
 
 
 
 
 

---

130 
 
 
 
 
 
 
 
 
Yaralish vaqti 
 
 
 
 
 
Variyantlat ketma-ketligi 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Eng ko‘p sodir bo‘ladigan jarayon 
 
 
 
 
 
 
 
Saqlash tuzilishi 
4.7- rasm. Saqlash boshqaruvining detallaridan foydalanish 
 
Menejment  tizimlarning  versiyasi  o‘rtacha  bir  necha  xil  ko‘rinishlari  bor. 
Bular: 
1.
 
Versiya  va  Izohlovchini  anglab  olish.  Tayyor  versiyalar  Izohlovchini 
tizimga  qo‘shilishi  bilan  aniqlab  oladi.  Bu  Izohlovchilar  odatda  konfiguratsion 
nomerlar  nomiga  asoslanadi  masalan  (  tugmacha  menejeri)  birdan  boshlab  ketma 
ketlikda  kop  raqamlar  bo‘lishi  mumkin.  Shuning  uchun  Tugmacha  menejeri 
komponentlari  kodlarni 3-versiyasini  anglatadi.  Ba'zi  CM tizimlarda  yana  versiya 
bilan  birgalikda  atributlar  asotsiyatsiyasiga  ham  ruhsat  beradi.  Misol  uchun  ( 
telefon, kichik ekran). Ular tavsiflovchi versiyalarda ham foydalana olinadi. To‘g'ri 
keladigan  identifikatsion  tizim  muhim  hisoblanadi,chunki  u  konfiguratsiyadagi 
berilgan muammolarni osonlashtiradi. U matni shartli belgilar bilan yozib olishda 
foydalanishimizni  osonlashtiradi.  Misol  (V2  hamma  komponentlarning  2-
versiyasi). 
2.
 
Saqlash  menejmenti.  Tizimlar  menejmenti  versiyasi  odatda  saqlash 
Variant 
1.0 
Variant 
1.1 
Variant 
1.2 
V1.3 Asosiy kod 
Variant 
1.3 
D1 
D3 
D2 

---

131 
 
menejmenti  korinishlarini  ta'minlaydi  ya'ni  bir-biridan  ozginaga  farq  qiluvchi 
komponentlarni  ko‘pgina  versiyasi  saqlash  joyiga  muhtoj  bo‘ladi.  Saqlashni 
o‘rniga  nusxasi  bilan  tizimning  bir  versiyasining  boshqasidan  farqlovchi  qismini 
to‘ldirish kerak. Bu ishni qilish orqali aniq versiyalar qaytatdan yaratiladi. Bu 4.7 
rasmida tasvirlangan. 
3.
 
Tizimning  kodiga  qilingan  har  bir  o‘zgarishlar  va  komponentlar  yozib 
boriladi  va  to‘planadi.  Ba'zi  tizimlarda  bu  o‘zgarishlar  tizimga  kirish  bilan  ishlab 
ketadi.  Bu  o‘z  ichiga  o‘zgarish  qilingan  kalit  so‘zlar  bilan  komponentlarni  oladi. 
Siz keyin bu teglarda asosda komponentlarni tanlashda foydalanasiz. 
4.
 
Mustaqil  rivojlanish  turli  dasturchilar  bir  xil  vaqtda  bir  xil  komponent 
ustida  ishlashlari  natijasida  vujudga  keladi.  Uslub  menejmenti  tizimsi 
komponentlarni  kuzatishlarini  saqlaydi.  Turli  dasturchilarning  o‘zgarish  kiritgan 
komponentlarni qo‘shilishini tekshiradi. 
5.
 
Loyihani qollab quvatlash: Uslub menejment tizimsi bir nechta loyihalarni 
rivojlantirishga  xizmat  qiladi.  Loyihani  qollab  quvatlash  tizimlarda  CVS  kabi  bir 
vaqtning  o‘zida  to‘g'ridan  to‘g'ri  bir  fayl  bilan  ishlashdan  ko‘ra  loyihaga 
asoslangan hamma fayllarni tekshirish va topish imkonini beradi. 
 
4.8- rasm. Varyantlarni saqlash joyidan tashqariga va ishkariga belgilash 
 

---

132 
 
Qachonki  uslub  menejmenti  birinchi  marta  ixtiro  qilinganda,  saqlash 
menejmenti  bir  muxim  funksiyalardan  biri  edi.  Saqlash  menejmentini  ko‘rinishi 
hamma  tizim  versiyalarida  asosiy  disk  joylarini  saqlashni  kamaytirishni  nazorat 
qiladi.  Qachonki  yangi  versiya  ixtiro  qilinganda  tizim  oddiy  yangi  va  eski 
versiyalarni  foydalanilgan  farqlarni  saqlaydi  va  eski  versiyadan  yangi  versiyani 
yaratishda  foydalaniladi(4.7  diagramma  pastki  qismida  ko‘rsatilgan).  4.7 
diogrammada  bo‘yalgan  qutichalarda  oldingi  versiyadagi  komponentlarni 
avtomatik  ravishda  xozirgi  versiyadegi  kompnentni  qayta  ishlashda  foydalanildi. 
Delta  odatda  o‘zgarishlar  listini  saqlaydi  va  avtomatik  ravishda  bir  versiyaga 
komponentlardan  boshqasini  ixtiro  etiladi.  Shunisi  aniqki  eng  oxirgi  versiyadagi 
komponentlar  ko‘pgina  tizimni  saqlshda  foydalaniladi.  Deltalar  oldingi 
versiyalardagi tizimlarni qayta ishlashda foydalaniladi. 
Ko‘pgina  dastur  taminotni  rivojlantirishda  gurush  bilan  ishlanadi  shunday 
holatlarda tez-tez turli guruh a'zolari bir xil vaqtda bir xil komponent ustida ishlash 
vujudga keladi; Misol uchun keling Alisa tizimga ba'zi  o‘zgarishlar kirityapti deb 
olaylik. Berilgan A,B,C komponentlarni o‘z ichiga olgan o‘zgarishlar deb olaylik, 
huddi  shu  payt  Bob  ham  shu  ishni  olib  boryapti  va  u  X,Y,C  komponentlarni 
o‘zgarishlarini  ko‘ryapti.  Alisa  ham  Bob  ham  C  komponentni  o‘zgartirishga  olib 
kelishdi. Shunisi muhimki bu o‘zgarishlar bir biriga aralashuviga olib keladi, ya'ni 
Bobning o‘zgartirishlari Alisanikini qayta yozilgani yoki ommabop usulidir. 
Mustaqil rivojlanishda bir birini aralashuvini qo‘llab quvatlash uchun uslub 
menejment  tizimsi  alohida  shaxsiy  maydon  va  mahalliy  ombor  konseptsiyasidan 
foydalanadi.  Dasturchilar  komponentlarni  mahalliy  ombordan  to  shaxsiy  maxsus 
ish  maydoni  bo‘lgan  oraliqda  tekshirishadi  va  bu  o‘zgarishlarni  o‘zlari 
xoxlagandek  maxsus  ish  maydoniga  kiritishadi  qacchonki  ularning  o‘zgarishlari 
yakunlanganda  omborga  kiritishadi.  Bu  4.8  diogrammada  tasvirlangan  2  yoki 
undan  ortiq  odamlar  bir  xil  payt  davomida  ishlashla  har  biri  buni  ombordan 
tekshirib  olishi  kerak.  Agar  komponent  tekshirilgan  bo‘lsa  uslub  menejment 
tizimsi  o‘rtacha  boshqa  foydalanuvchilar  xohishiga  ko‘ra  komponentni 
tekshirishgani bshqa bir odamni alla qachon tekshirganini ko‘rsatib turadi. 

---

133 
 
 
4.9- rasm. Bo‘lim va birlashish 
 
Bir  komponentni  mustaqil  rivojlantirish  ketma-ketligi  kodlar  qismida 
bo‘lishi  mumkin. Diogramma  4.9 da bu normal  tizim  rivojlantirishi bo‘lib  har hil 
dasturchilarning  mustaqil  ishlashi  natijasida  turli  versiyadagi  kodlarni  turli  yo‘l 
bilan o‘zgarishini ko‘rsatadi. 
Ba'zi  qisimlarda  kodlarni  birlashtirish  yangi  versiya  komponentlarni  o‘z 
ichiga  olgan  turli  o‘zgarishlarni  yaratadi  u  yana  4.9  diogrammada  2.1,  2.2  va  2.3 
versiya komponentlarini qo‘shib yangi 2.4 versiyasi yaratilishini ko‘rsatib o‘tilgan. 
Agar  o‘zgarish  to‘laligicha  boshqa  qism  kodlarini  o‘z  ichiga  olsa  komponent 
versiyasi  avtomatik  versiya  menejment  tizimsiga  kodlarni  qo‘shadi.  Ko‘proq 
o‘zgarishlar  bir-birinin  qoplaydi.  Dasturchilar  ularni  mos  kelish  kelmasligini 
tekshiradi  va  o‘zgarishlarni  modifikatsiya  qiladi.  Shuning  uchun  ular  bir  vaqtda 
paydo bo‘ladi.