Va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot

 

---

117 
 
4. FORMALARNI BOSHQARISH 
 
Dasturiy tizim rivojlanish va foydalanish davomida doimo o‘zgarib, yuksalib 
kelgan.  Texnik  nuqsonlar  topilgan  va  bartaraf  etilgan.  Tizim  talabini  o‘zgartirib, 
uni o‘ziz qurilmangizga qarab yangi variant (versiya) ni sozlaysiz. kompyuterning 
apparat qismlari va sistemali platformaning yangi varianti yaroqli bo‘lsa va uni siz 
o‘z tizimingizga moslab ishlashingiz mumkin. Raqiblar siz bilan bor tizimlaridagi 
yangi  xususiyatlar  ega  tizim  taqdim  etib  musobaqalashishadi.  Ya‘ni  o‘zgartirib 
tayyorlangan dasturlar, bu tizimning yangi versiyasi (varianti) yaratilganidir. Ko‘p 
tizimlar  shuning  uchun  tarmoqga  e’tibor  bera  oladigab,  har  qaysi  versiyasini 
boshqara oladigan va qo‘llab quvvatlamog‘i kerak. 
Konfiguratsiya  (formalar)  boshqaruvi  bu  –  tizimli  dasturni  boshqaruvini 
soddalashtirishga  taaluqli  bo‘lgan  ko‘rsatmalarni  boshqaradi.  Sizga  tizimni 
rivojlantirish  zarur  bo‘lsa,  u  tizim  siz  uchun  soddalik  qilsa,  yangi  versiyadagi 
tizimning  tarkibiy  qism  qo‘shib  olishingiz  mumkin.  Opertsion  tizimlarning 
versiyalari  o‘zgartirish  taklifini  amalga  oshiradi,  kamchliklarni  to‘g‘rilashga  va 
turli  kompyuter  qismlarini  bir  –  biriga  moslashtirishga  yo‘naltirildi.  Unda  bir 
qancha  versiyalar  taraqqiy  etgandan  keyin  va  bir  vaqtning  o‘zida  foydalanish 
mumkin. Agar  siz  joylashtirgan  konfiguratsiya  boshqaruvidan qoniqmasangiz, siz 
tizimning  yaxshi  bo‘lmagan  versiyasiga  zo‘r  berayotgan  bo‘lasiz,  yoki  sizga 
tizimning  imtiyozsiz  versiyasi  yetkazib  berilgan,  yo  bo‘lmasa  tizimning  maxsus 
versiyasining  dasturiy  kodi  joylashgan  manzili  unitilgan,  yoki  komponentasi 
saqlangan. 
Konfiguratsiya  (formalar) boshqaruvi  bu shaxsiy  loyihalar  uchun  foydali, u 
oson yakka foylanuvchi. Bir vaqtda ishlaydigan dasturiy tizimni yaratuvchilarga bu 
jarayon loyihalar guruxi uchun muxim. Ba‘zan o‘sha yaratuvchilar barcha ishlarini 
bir  joyning  o‘zida  tashkil  etishadi,  ammo  yuksalgan  jamoalar  bu  jarayonni 
dunyoning turli nuqtalarida joylashgan sheriklari bilan taqsimlashadi. 
Boshqaruv Konfiguratsiya (formalar) tizimli dasturning 4 qismini o‘z ichiga 
oldi (4.1- rasm): 

---

118 
 
1.
 
Boshqaruvni  o‘zgarishi.
  Bu  qismda  ishlab  chiqaruvchi  va  xaridordan 
dasturning o‘zgartirishga bo‘lgan talab qondiriladi, ishlab chiqarish va o‘zgartirish 
natijasida narx belgilanadi va ishlatiladi. 
2.
 
Boshqaruv turi (versiyasi).
 Bu qismda bir necha versiyalari kuzatishni o‘z 
ichiga  oladi,  Tizim  qismlariga  va  ishlab  turgan  turli  qismlariga  qilingan 
o‘zgarishlar bir-biri bilan aralashib ketmasligini ta'minlash haqida so‘z yuritiladi. 
3.
 
Tizim qurilishi.
 Bu yig'ish jarayoni dasturiy ta'minot qismlari, ma'lumotlar 
va kutubxonalar, keyin kompilyatsiya qilinadi va tizimini yaratish, ularni bog‘lash 
haqida so‘z boradi. 
4.
 
Boshqaruvni anglash.
 Bu qism mijoz tomonidan foydalanish uchun ozod 
etiladigan  tashqi  muammolarni  ko‘rish  tizimi  va  versiyalari  uchun  dasturiy 
ta'minot tayyorlashni o‘z ichiga oladi. 
Konfiguratsiya  boshqarish  siyosati  va  jarayonlari  aniqlash  qanday  yozib 
olish  va  jarayon  taklif  etilgan  bu  tizim  o‘zgarishlarini  qayd  etib  borish,  qanday 
tizim  komponentlarini  qaror  qabul  qilish  tizimi  va  uning  tarkibiy  qismlari  turli 
versiyalarini  boshqarish  uchun  o‘zgartirish  va  qanday  mijozlarga  o‘zgarishlar 
tarqatishni ko‘rsatadi. 
 
4.1- rasm. Konfiguratsiya boshqarish bo‘yicha faoliyati 
 
Konfiguratsiya  boshqarish  vositalari  boro‘zgartirish  takliflar  kuzatib,  tizim 
komponentlarini  do‘kon  versiyalarida  qolish  uchun  ishlatiladigan,  Tizimlarni 

---

119 
 
qurish  va  ishdan  chiqishini  oldini  olish,  xaridorlarga  tizim  versiyalarini  kuzatib 
borish tavsiya etiladi.
 
Konfiguratsiya  boshqarish  ba'zan  dasturlarining  bir  qismi  hisoblanadi.  Shu 
boshqaruvga  ega  bo‘lgan  sifat  boshqaruvi  (bob  24  bilan  qoplangan),  sifat 
boshqaruvi  va  konfiguratsiya  boshqarish  mas'uliyat  bir  biriga  bog‘liqdir,  Amalga 
oshirilgan  dasturiy  ta'minotni  yangi  versiyasi.  Sifat  Kafolati  (SK)  jamoasi 
rivojlantirish guruhi tomonidan topshiriladi. SK jamoasi tekshirgandan keyin tizim 
sifati  qabul  qilinadi.  Agar  tizim  shunday  bo‘lsa,  u  tizimiga  barcha  o‘zgarishlar 
haqida kelishib va qayd qilinishi degan ma'noni anglatadi.
 
Konfiguratsiya  boshqarish  standartlari  quyidagi  ikki  xalqaro  standartlar 
asosida tuziladi. ISO 9000 va CMM va CMMI standartlari ham sifatli sertifikatlash 
tizimidir.  Bu  CM  standartlari  rivojlanayotgan  bo‘lib  umumiy  CM  standartlarga 
asoslangan  bo‘lib,  IEEE  sifatida  organlari  tomonidan  ishlab  chiqilgan.  Misol 
uchun,  IEEE  828-1998  standart  bir  aholi  emas  konfiguratsiya  boshqarish  rejalari 
uchun  to‘g‘ri  keladi.  Ushbu  standartlar  CM  jarayonlar  va  hujjatlar  CM  asosida 
ishlab  chiqarilgan.  Tashqi  standartlardan  foydalanishning  boshlang'ich  nuqtasi 
sifatida, kompaniyalar, kompaniya maxsus aholi rivojlantirishi, ularning o‘ziga xos 
ehtiyojlariga ko‘ra bajariladi.
 
Konfiguratsiya  boshqaruv  muammolardan  biri  bu  turli  kompaniyalar  turli 
atamalar yordamida bir xil tushunchalar haqida gapirishning tarixiy sabablari bor.