Talimning ilmiyligi printsipi o`quv predmetini zamonaviy fan yutug`i zaminida bayon qilishni, o`quvchilarni o`quv faoliyatini tashkil etishda muammoli vaziyatlarni yaratishni, o`rganilayotgan hodisa va jarayonlarni turli kuzatishlarini, ilmiy baholarni, qo`shimcha ilmiy axborotlarni izlashni, o`z nuqtayi nazaridan isbot qilishni talab etadi.
Talimda ilmiylik printsipi talim mazmunini dunyo sivilizatsiyasida
jamlangan, tajribalarga, zamonaviy fan va texnikani rivojlanish darajasiga mos bo`lishini ifodalaydi. Ushbu printsip o`quvchilarni o`zlashtirishi uchun fan tomonidan asoslangan, (obektiv ilmiy faktlar, konsepsiyalar, nazariyalar, qonunlar, qonuniyatlar, turli sohalardagi yangiliklar) bilimlarni taqdim etishni talab etadi. Ilmiylik printsipiga amal qilish qoidalari:
o`rganiluvchi fanni matigini va tilini qo`llash;
asosiy tushuncha va nazariyalarni bayon etishda maksimal darajada ushbu fan masalalarini zamonaviy tushunchalar bilan yaqinlashtirib bayon qilish;
fanni aniq metodlarini qo`llash;
obektni rivojlanishda o`rganish, ijtimoiy va tabiiy hodisalarni
dialektikasini ochib berish va dialektik fikrlashni shakllantirish;
o`rganilayotgan obektlarni to`g`ri qabul qilinishini taminlash va ularni
asosiy tomonlarini ajratish;
talimda tabiiy va ijtimoiy hodisalarni bilishning ilmiy metodlarini qo`llash.
Talimda moslik printsipi. Talimda moslik printsipi o`quvchilar o`zlashtirishi lozim bo`lgan o`quv materiali hajmi va mazmuni hamda metodlari o`quvchilarni o`zlashtirish imkoniyatlariga va ularning aqliy, axloqiy, estetik rivojlanganlik darajalariga mos bo`lishini talab qiladi.
O`zlashtirilayotgan o`quv materiali mazmunini o`ta murakkabligi
o`quvchilarni o`qishga bo`lgan qiziqishlarini pasaytirib, ularda ishchanlikni
yo`qolishiga olib keladi. Bu degani moslik printsipi talim mazmuni oddiy, elementar bo`lishi kerak degani emas. Amaliyot va izlanishlar shuni ko`rsatmoqdaki, o`zlashtirilishi kerak bo`lgan mazmun oddiy, elementar bo`lganda ham o`quvchilarni o`qishga bo`lgan qiziqishlari pasayib, o`qishga bo`lgan qobiliyatlari rivojlanmaydi. Talim jarayonida talimni rivojlantiriuvchi funksiyasi amalga oshmaydi. Shulardan kelib chiqib, taniqli rus pedagogi va psixologi L.V.Zankov rivojlantiruvchi talimning o`qitishda yuqori darajadagi qiyinchilik darajasi printsipini asoslab berdi.
Amaliyotda moslik printsipiga amal qilishning quyidagi qoidalari mavjud:
talimda osondan murakkabga, malumdan nomalumga, yaqindan uzoqqa
borish;
oddiy, tushunarli tilda tushuntirish;
o`quvchilarni bilish faoliyatini boshqarish;
o`quvchilarni o`quv materialini qabul qilish tezligi farqlarini, ishlash
tempini, qiziqishlarini, hayotiy tajribasini, rivojlanish xususiyatlarini hisobga olish;
analogiyalashni, qiyoslashni, taqqoslashni, qarama-qarshi qo`yishni qo`llash;
Har bir yangi tushunchani kiritish nafaqat qo`yilgan bilish vazifalarimantigidan kelib chiqishi, balki talimning o`tgan bosqichlaridan tayyorlanishi kerak;moslik ishchanlik qobiliyati bilan bog`liq, ishga layoqatlilikni rivojlantirib,
o`quvchilarni tez va uzoq fikrlash faoliyatiga o`rgatish kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: |