V. V. Mayskiy

Adrenergik sinapslarni bloklovchi vositalar 
4.3.Adrenoblokatorlar 
Adrenoretseptorlarni bloklovchi moddalar adrenoblokatorlar deyiladi. Adrenoretseptorlar 
turlariga koʻra bu guruh moddalari 
a
- adrenoblokatorlar, 
β
- adrenoblokatorlar, a,
β
-adreno-
blokatorlarga boʻlinadi. 
4.3.1.α –Adrenoblokatorlar 
α-adrenoblokatorlarga 
prazozin
(minipress, polpressin), 
terazozin
(kornam), 
doksazozin
(tonokardin) lar kiradi. Arterial va venoz qon tomirlarni kengaytiradi, arterial bosimni 
pasaytiradi. Siydik qopi boʻyin qismidagi, prostata, uretrani prostata qismidagi silliq tolali 

---

121 
Manbaa:
@pharma_baza
muskullarni boʻshashtiradi. Bu preparatlarni ichishga tavsiya etiladi. 
Prazozin
6 soat, 
terazozin
va 
doksazozin
18-24 soat ta‘sir qiladi. Preparat qoʻllanilganda reflektor 
taxikardiya, ortostatik gipotenziya, burun bitishi, periferik shishlar, tez-tez siydik ajralishi 
holatlari boʻlishi mumkin.
α
1
-adrenoblokatorlar arterial gipertenziyada ishlatiladi.
Bundan tashqari prostata bezining yaxshi sifatli giperplaziyasi bilan bogʻliq boʻlgan siydik 
tutilishida yaxshi effekt beradi. Bunday holatda asosan 
tamsulozin
(omnik) qoʻllash tavsiya 
etiladi. Preparat α
1
-adrenoretseptorlarni bloklaydi, shuning uchun siydik qopi boʻyin 
qismidagi, prostatani, uretrani prostata qismidagi silliq tolali muskullarni boʻshashtiradi, 
arterial bosim sezilarli darajada oʻzgarmaydi.
α
2
-adrenoblokator 
yoximbin
- Gʻarbiy Afrikada oʻsadigan oʻsimlik (Corinanthe yohimbe) 
poʻstlogi alkaloidi. α
2
-adrenoretseptorlarni bloklashi bilan MNS ga markaziy stimullovchi 
ta‘sir koʻrsatadi, xususan jinsiy istakni oshiradi. 
Periferik α
2-
adrenoretseptorlarni bloklanishi natijasida qon tomirlari kengayadi, kavernoz 
tanani qon bilan ta‘minlanishi kuchayadi va ereksiyani oshiradi.
Impotensiyada kuniga 1-3 marta ichish tavsiya etiladi.
Yoximbinning nojoʻya ta‘sirlari:
• qoʻzgʻaluvchanlikni ortishi,
• tremor (qaltirash)
• arterial bosimni pasayishi,
• taxikardiya,
• bosh aylanishi,
• bosh ogʻrigʻi diareya kuzatiladi.
α
1,
α
2
-adrenoblokator 
fentolamin
- postsinaptik α
1
- adrenoretseptorlarni va tashqi sinaptik 
α
2
- adrenoretseptorlarni bloklaydi. Fentolamin simpatik innervatsiyani stimullovchi ta‘sirini
va qondagi adrenalin, noradrenalinni kamaytiradi.
Adrenergik oxirlardagi presinaptik α
2
-adrenoretseptorlarni bloklaydi noradrenalinni 
ajralishini koʻpayadi. Bu fentolaminning qon tomirlarni kengaytiruvchi xususiyatni cheklab 
qoʻyadi(23-rasm). 
Fentolamin arterial va venoz qon tomirlarni kengaytiradi, arterial bosimni pasaytiradi va 
sezilarli darajada taxikardiya yuzaga keltiradi. Taxikardiya reflektor holatda va shuningdek, 
yurakda noradrenalin mediatorini koʻp miqdorda ajralishi (presinaptik α
2
- adrenoretseptor-
larni blokadasi bilan bogʻliq) natijasida yuzaga keladi(24-rasm). 
Fentolamin 
feoxromositom
da (buyrak usti bezi magʻiz moddasi oʻsmasida qonga koʻp 
miqdorda adrenalin ajralishida) gipotenziv ta‘sir koʻrsatadi. 
Oʻsimtada ajraladigan adrenalin α
1
,α
2
- adrenoretseptorlarni bloklab va qon tomirlardagi