V. V. Mayskiy

Skopolamin
– alkaloid, atropin saqlovchi oʻsimliklarda, 
skopoli
tarkibida koʻproq uchraydi. 
Kimyoviy tuzilishi va farmakologiyasi atropinga yaqin. Atropindan farq qilib terapevtik 
dozalarda markaziy nerv sistemasiga susaytiruvchi ta‘sir qilib, sedativ effektni keltirib 
chiqaradi. Amaliyotda skopolaminning vestibulyar apparatga tinchlantiruvchi ta‘siridan 
foydalaniladi. 
Skopolamin vestibulyar apparat buzilishlarida (bosh aylanishlarida, muvozanat va harakat 
buzilishida), harakat buzilishi bilan bogʻliq kasalliklar profilaktikasida (dengiz va havo 
kasalliklarida). Skopolamin 
“Aeron”
tabletkasi tarkibiga kiradi, dengizga chiqishdan va 
samolyotda uchishdan oldin qabul qilinadi. Bu tabletkalarini ta‘sir qilish vaqti 6 soat. Uzoq 
davom etadigan safarlarda skopolaminning uzoq vaqt ta‘sir qiluvchi transdermal sistemalari 
qoʻllaniladi – plastirlar, quloq orqasiga yopishtirilganda 72 soatgacha skopolamin ajraladi. 

---

100 
Manbaa:
@pharma_baza
Skopolamin atropin bilan bir hollarda qoʻllaniladi: narkoz oldi reflektor bradikardiya oldini 
olishda, soʻlak va broxial bezlar sekretsiyasini kamaytirishda, spazmolitik modda sifatida 
qoʻllaniladi. 
Tropikamid
– oftalmologiya amaliyotida koʻz tomchilari sifatida, koʻz tubini tekshirish va 
nur sindirish hususiyatini tekshirish uchun ishlatiladi. 20-30minutda midriaz va sikloplegiya 
rivojlanadi. Ta‘sir qilish davomiyligi 2-4 soat. Oftalmologiya amaliyotida 24 soat ta‘sir 
qiluvchi gomatropin va siklopentolat qoʻllaniladi. 
Ipratropiy 
(atrovent) bronxial astmada aerozol koʻrinishida qoʻllaniadi. 
Platifillin
– keng bargli krestovnik 
(Senecio platyphyllus) 
oʻsimligi alkaloidi. M-xolinolitik 
ta‘sirdan tashqari, ichki organlar va qon-tomirlar silliq mushaklariga toʻgʻridan-toʻgʻri
boʻshashtiruvchi ta‘sir koʻrsatadi. Platifillinning ichki organlar silliq mushaklarini 
boʻshashtiruvchi ta‘siri M-xolinobloklovchi va miotrop spazmolitik hususiyatiga bogʻliq.
Miotrop spazmolitik hususiyati bilan boshqa M-xolinilitik moddalardan farq qilib, qon 
tomirlarni kengaytirib qon bosimini birmuncha tushirishi mumkin.
Platfillin asosan qorin boʻshligʻi a‘zolari silliq mushaklar spazmida, oshqozon va oʻn ikki 
barmoqli ichak yara kasalliklarida, bronxial astmada qoʻllaniladi. 
Pirenzepin
(gastrosepin) - asosan M
1
-xolinoretseptorlarni bloklaydi. Pirenzepin entero-
xromaffin hujayralaragi M
1
-xolinoretseptorlarni bloklab, ulardan gistamin ajralishini 
kamaytiradi. Gistamin kamayishidan parietal hujayralardan ajraladigan vodorod xloridining 
sekretsiyasi pasayadi.
Pirenzepin oʻrtacha terapevtik dozalarda qorachiq kengayishiga, akkomodatsiyaga, yurak 
qisqarishiga kam ta‘sir qiladi, faqatgina ogʻizda quruqlik keltirib chiqaradi. Oshqozon yara 
kasalliklarini davolashda ishlatiladi.
Trigeksifenidil
(siklodol) – markaziy nerv sistemasidagi M
1
-xolinoretseptorlarga susay-
tiruvchi ta‘sir koʻrsatadi. Parkinsonizm kasalligida qoʻllaniladi. 
Darifenatsin
– M
3
-xolinoretseptorlarni tanlab bloklaydi. Amaliyotda siydik pufagi tonusini 
pasaytirish uchun qoʻllanilishi mumkin. 
Barcha M-xolinoblokatorlarni glaukomada qoʻllashga qarshi koʻrsatmalar mavjud!