V. S. Xan Koreya tarixi обязательный экзем пляр

VI Bob.
C hO SO N  SULOLASI 
1 §.  Ilk C hoson
D a v la t  tu z ilis h i 
Li  Son G e h o k im iy a tg a   k e lg a n d a n  so 'n g ,
k o rey s  d a v la tig a   C h o so n   n o m in i  b e rd i 
va  m a m la k a t  p o y ta x tin i  K e g y o n d an   X anan  (Seul)ga  k o 'c h ird i.  Li 
Son  G e  h o k im iy a tg a   k elg an   v a q td a   k e k sa y ib   q o lg a n  ed i.  S hu  bois 
tax t u c h u n   u n in g   o 'g 'illa ri  o ra sid a   k elish m o v c h ilik la r b o 'lib   tu rd i 
U n in g  k a tta   o 'g 'li  Li  Ban Von  yoki  v an  T xejon  (1401-1418)  C h o so n  
h u k m d o ri b o 'ld i.
Yangi  su lo lag a  aso s solin ish i b ila n   K o ry o n in g  zaiflash ib  q o lg an  
m a rk a z la sh g a n   h o k im iy a t  b o sh q a ru v in i  m u sta h k a m la s h   b o rasi- 
d a  q a to r  c h o ra -ta d b irla r  am a lg a   o sh irild i.  M u x o lifatn i  b o stirish  
m a q s a d id a  avval  v an  K onyan va u n in g  o 'g 'illa ri h a m d a  eski su lo la 
ta ra fd o rla ri  q atl  etildi.  A m a ld o rla m in g   av v a lg i  m a n sa b la ri  b e k o r 
q ilindi.  F aq atg in a  v a n n in g   e n g   y a q in   q a rin d o sh la rig in a   m a n sa b - 
g a  e rish ish  h u q u q ig a   ega  b o 'ld ila r  qo l  Q o lg an lar,  x u su sa n   "ta'sirli 
o ila la r"   u m u m d a v la t  m iq y o sid a   1 8 -d a ra ja d a g i  lav o zim larn ig in a 
eg allash i  m u m k in  edi.
D a v lat  b o s h q a ru v i  faoliyatini  y ax sh ilash   u c h u n   b ir  q a to r  h u ­
k u m a t  tash k ilo tla ri  ta rq a tib  y u b o rild i,  b a 'z i  d a v la t  tu z ilm a la ri  qis- 
q a rtirild i.  V an ta s a rru fid a   b o sh   v az ir  va  u n in g   ikki  o 'rin b o s a rid a n  
ib o rat  oliy  h u k u m a t  o rg a n i  -   D a v la t  y ig 'in i  (ly ch jo n b u )  tash k il 
q ilin d i.  B archa  d a v la t  ta sh k ilo tla ri  6  v az irlik   b o 'y ic h a   taq sim la n - 
di:  1)  a m a ld o rla r  b o 'y ich a ;  2)  m oliya;  3)  m u d o fa a ;  4)  ta n ta n a la r; 
5)  adliya;  6)  h u n a rm a n d c h ilik   va  ja m o a t  ishlari.  V azirliklar  b ilan  
birg a  d a v la t  b o s h q a ru v id a   3  ta  n a z o ra t  d e v o n x o n a   " sa m   sa"  (n a­
zo rat)  tu zild i.  B irinchi  d e v o n x o n a  v a n n in g   n o to 'g 'r i  h a ra k a tla ri  va 
q a ro rla rin i  ta n q id   q ilgan,  ikkinchisi  a m a ld o rla r  fao liy atin i n a z o ra t 
qilgan,  u ch in ch isi  esa  v a n n in g   ilm iy   fao liy atig a  javob  b e rg a n   va 
k o n fu tsiy lik  r u h id a  ra sm iy  tarix n i y o zish  u c h u n  m a te ria lla r y ig 'ish

---

V I  B ob.  C h O S O N  S U L O L A S I.  1  § .  Ilk  C h o s o n
6 9
b ila n   s h u g 'u lla n g a n .  Islo h o tlar  tu fay li  sa m a ra li  d a v la t  b o s h q a ru v  
d ev o n x o n a si sh a k lla n g a n .  Bu b o ra d a  s h u n i a y tish  kerak k i, m a m la ­
k a t p o y ta x tid a  a m a ld o rla r 500-600 k ish in i tash k il qilgan. Li su lo la ­
si  d a v rid a   m a m la k a t aholisi 3  m illio n d a n   11  m illio n g a k o 'p a y g a n .
M a rk a z la sh g a n   h o k im iy a tn i  m u sta h k a m la s h   u c h u n   b a rc ­
h a  shax siy   h a rb iy   g u ru h la r  ta rq a tib   y u b o rilg a n .  U m u m iy   h a rb iy  
m ajb u riy at  aso sig a  q u rilg a n   d o im iy   a rm iy a   m a rk a z iy   va  vilo y at 
q o 'sh in la rig a  b o 'lin g a n . Q o 'sh in la rn i sa q la sh  z a x ira d a g ila r z im m a ­
siga tu s h g a n  b o 'lib , u la rn in g  asosini  d e h q o n la r tash k il etg an . D a v ­
la t h u d u d in i  h im o y a   q ilish  m a q s a d id a   m a m la k a t b o 'y la b   g u lx an li 
sig n a lla r va p o c h ta   xizm ati  tizim i joriy etilgan.
M a m la k a t  8  ta  m a 'm u riy   b o 'lin m a g a   b o 'lin g a n   b o 'lib ,  u sh b u  
b o 'lin m a la r,  o 'z   n a v b a tid a ,  o k ru g lar,  volostlar,  u y e z d la r  va  pre- 
fe k tu ra la rg a   b o 'lin g a n .  B archa  ra h b a r  a m a ld o rla r  p o y ta x td a n   ta ­
y in la n g a n .  R ah b ar va m ah alliy  a m a ld o rla r o ra sid a  p o ra x o 'rlik n in g  
h a m d a  ajralib k e tish la rm n g  o ld in i olish  m a q s a d id a  ro ta tsiy a  tizim i 
joriy  etilgan:  y a 'n i  a m a ld o rla r  v a q t-v a q ti  b o sh q a ra y o tg a n  h u d u d -  
la rd a n   b o sh q a sig a   o 'tk a z ib   tu rilg an .  M a n sa b d o r  sh ax slar  d o im iy  
in sp e k sio n   n a z o ra td a   b o 'lib ,  u la rn in g   faoliyati  ra sm iy   va  y a sh irin  
ta ftish d a n   o 'tk a z ilg a n .  P oytax td a  m a x su s  d o 'm b ira   o 'rn a tilg a n . 
U ni  chalish  o rq a li  a m a ld o rla m in g   fao liy atin i  su iiste 'm o l  qilishi 
yoki  u la rn in g  n o jo 'y a  ish lari  h a q id a   m a 'lu m o t b erilg an .
Eng  q u y i  d a ra ja d a g i  q ish lo q   u y u s h m a la ri  xanyak  -   m ah alliy  
b o sh q a ru v   sh ak li  b o 'lg a n .  U n in g   fao liy atig a  k o n fu tsiy lik  ta 'lim o ti 
aso sid a g i  ta rtib -in tiz o m n i  saq lash ,  m a y d a   o 'g 'rilik la r  u c h u n   jazo 
belg ilash ,  m a b la g '  ajratish ,  m a k ta b la r  tash k il  qilish,  ja m o a t  ishlari 
va  m a ro sim la rn in g  b ajarilish in i n a z o ra t q ilish kirg an .