V. S. Xan Koreya tarixi обязательный экзем пляр

K oryo va   Y uan 
K oryo 
m o g 'illa r  X ito y n in g   b o sib   o lg an
im p e r iy a si 
h u d u d la rid a   tu z ilg a n   Yuan  im p eriy asig a
vassal  b o 'lg a n .  S h u  bois  o 'z a ro   alo q ad o rlik  
m u n o sa b a tla rin i  m u sta h k a m la sh   m a q sa d id a   su lo la v iy   n ik o h la r 
tu z ilg a n   bo 'lib ,  b a rc h a   K oryo  v an lari  C h x u n n y o l  (1275-1306)dan 
b o sh lab   to  K onm in  (1352-1374)gacha  m o 'g 'il  m alik alarig a  u y lan - 
g an  va, o 'z  n a v b a tid a . Y uan h u k m d o rla ri K oryo  q izlarin i olgan.
K o ry o n in g  ra sm iy  jih a td a n  m u sta q illig i va m o 'g 'illa r b ila n  o 'z a ro  
q a rin d o sh lik   alo q ala rig a  q a ra m a y   m o 'g 'il  d o im iy   ra v ish d a   K oryo­
n in g   ichki  ish larig a  a ra la sh g a n   h a m d a   K oryo  y erla rin i  z o 'rlik   b i­
lan  to rtib  olganlar. A ynan b u  h o la t sh im o liy  y e rla rd a   so d ir b o 'lg a n  
b o 'lib ,  b u   y e rla rd a   m o 'g 'illa r  se p a ra tistla ri  q o 'lla b -q u v v a tla n g a n  
(1258,1269 yillar) h a m d a   o 'z la rin in g  b o s h q a ru v  u su li va q o 'sh in in i 
tu z g a n .  U lar  y an a  C h ech ju d o   o ro lin i  h a m   b o sib   olgan.  K oryo  h u - 
k u m a tin in g   h a ra k a ti  m o 'g 'illa r  n a z o ra ti  o stid a   b o 'lg a n .  M o 'g 'il 
n oibi  so liq   y ig 'ish   ja ra y o n in i  k u z a tib   b o rg a n   va  y u q o ri  am ald o r- 
larn i  ta y in la sh d a   u   b ilan   d o im o   h iso b lash g an lar.  K eyin ch alik   no- 
iblik  in stitu ti  va  v an   b o s h q a ru v i  ikki  m o 'g 'ild a n   ib o ra t  b o 'lg a n  
triu m v ira tg a   alm ash tirilg an .  A y n an   m a z k u r  b o sh q a ru v   in stitu ti 
m a m la k a tn i b o sh q a rish n in g  e n g  o liy  b o 'g 'in i b o 'lg a n  b o 'lib , b u n d a  
m o 'g 'illa rn in g fik ri  asosiy ro l o 'y n a g a n .
K oryo  vassal  d a v la t  b o 'lg an lig i  bois,  k o 'p   m iq d o rd a   o 'lp o n  
to 'la b   tu rg a n   va  b u   y u k n in g   aso siy   q ism i  o d d iy   xalq  zim m asig a 
tu sh g a n .  B u n d a n   tash q ari,  m a h a lliy   ah o li  m a m la k a td a g i  m o 'g 'il 
q o 'sh in in i  h a m  b o q ish i lozim  b o 'lg a n .
M o 'g 'illar  ta'sirida  K oryo  Y aponiyaga  q arsh i  u ru sh g a n .  1274

---

V  Bob-  K O R Y O  D A V L A T I
6 1
yild ag i  birinchi  u ru s h d a   k o ry o n in g   8  m in g   q u ru q lik   va  6 -7   m in g  
d e n g iz  ask arlari ish tiro k  etgan.  1281  y ild ag i ikkinchi ja n g d a  10 m in g  
q u ru q lik   va  15  m in g   d en g izc h ila r  q atn ash g a n .  H a r  ikki  u ru s h   h a m  
natijasiz tu g a g a n  va b u  jan g lard a k o 'p la b  kory o lik lar h a lo k  b o 'lg an .
K oryoning  m o 'g 'illa r  b ilan   olib  b o rg a n   d o im iy   u ru sh la ri, 
q o 'z g 'o lo n la r,  h u d u d n in g   qisqarishi,  k o 'p   m iq d o rd a   o 'lp o n la r 
to 'la sh ,  m o 'g 'illa r  to m o n id a n   K oryoning  ichki  ish larig a  a ralash u v i 
va q aro q ch ilik lar u la rn in g  k u ch sizla n ish ig a olib kelgan. M a m la k a t­
d a  d eh q o n c h ilik  q ilin a d ig a n  y er m a y d o n la ri k am ay g a n ,  irrig atsiy a 
insh o o tlari  tizim i  is h d a n   ch iq q an   va  ah o li  soni  k am ay g a n .  H u n a r- 
m an d ch ilik   ta n a z z u lg a   u c h ra g a n .  D a v la t  x az in a sig a  tu sh a d ig a n  
soliqlar m iq d o ri h a m  k esk in  k am ay g a n .  S h u n g a q a ra m a y  y an g i  so­
liq lar joriy  etiladi.  Soliq  y ig 'ish d a   d e h q o n la rd a n   k o 'rsa tilg a n   m iq- 
d o rd a n  b ir n ec h a  m a rta  k o 'p   so liq lar o lin g an . M am lak a t aholisi  so ­
liq la rd an  so 'n g  q a sh sh o q lash ib  q o lg an  v a y ig 'ilg a n  h o sil a m a ld a  b ir 
nech a o y g ag in a y etgan. D e h q o n la r su d x o 'rla rd a n  k atta m iq d o rd a g i 
foizlar  evaziga  q a rz   o lish g a  m ajb u r  b o 'lg a n .  U lar  q arzlari  evaziga 
o 'z la rin in g   fa rz a n d la rim   q u llik k a  to p sh irish g an .  A y n a n   sh u   bois 
h a m   m a m la k a td a   n o b ila rn in g   soni  o rtg an .  D e h q o n   n a d e lla r  xona- 
v a y ro n  b o 'la y o tg a n  tarix iy  b ir d a v r d a  shax siy  k a tta  y er eg a la ri soni 
o rtg an ; k a tta  y erla r b u d d a v iy   ib o d atx o n alar ix tiy o rid a b o 'lg an .
K o ry o n in g   ijtim oiy tu z u m i  o 'z g a ra  b o sh lad i.  D a v la t b o sh q a ru - 
v ig a  im tih o n   to p sh irib ,  ish g a  k irish   tizim i  joriy  e tilg a n d a n   so 'n g , 
k ichik va  o 'r ta  a m a ld o rla r h iso b ig a  a p p a ra t to 'ld irild i.
XIV  a s r  b o s h la rid a   Y uan  im p e riy a si  ta n a z z u lg a   u c h ra d i.  Xi­
to y n in g   b a rc h a   h u d u d la r i  b o 'y la b   m o 'g 'illa rg a   q a rs h i  h a r a k a t­
lar,  x u su sa n ,  "q iz il  b o g 'ic h lila r"   q o 'z g 'o lo n i  b o 'ld i.  1368  yili 
q o 'z g 'o lo n c h ila r  m o 'g 'illa rn i  m a g 'lu b iy a tg a   u c h ra tib ,  y a n g i  M in 
su lo la sig a  aso s soldilar.
Yuan im p e riy a sin in g  ta n a z z u lg a  y u z  tu tish i n atija sid a  K o ry o d a 
h a m  m a 'lu m  o 'z g a ris h la r s o d ir b o 'ld i.  1351  yili  K o ry o d a g i n a v b a t­
d a g i d a v la t to 'n ta ris h id a n  s o 'n g   m a m la k a t h u k m d o ri  v an  K o n m in  
(1351-1374  yy.)  b o 'ld i.  1356  yili  u   sa ro y d a n   m o 'g 'illa r  ta ra fd o - 
ri  b o 'lg a n   g u ru h la r n i  q u v ib   c h iq a rg a n .  S h u n in g d e k ,  u   m o 'g 'illa r 
to m o n id a n   jo riy   q ilin g a n   q a to r  q o n u n   va  q o id a la rn i  b e k o r  q ilg an  
h a m d a  m o 'g 'illa rg a c h a  b o 'lg a n   d a v la t ta sh k ilo tla ri n o m la rin i  qay- 
ta rg a n .  M a m la k a tn in g   s h im o li-g 'a rb id a   In  D a n   b o sh ch ilig id a g i 
K oryo  q o 'sh in la ri  y u a n la r  q al'a sin i  y o 'q  q ilish g a n   bo'Isa,  s h im o li-

---

6 2
V   B ob.  K O R Y O  D A V L A T I
s h a rq d a   a v v a lro q  C h ech ju d o   o ro lid a  K o ry o d a n   to rtib  o lin g a n   h u - 
d u d la r  y an a q o 'sh ib  o lin d i.  Biroq,  K oryo  ra sm iy  jih a td a n   y u a n la r- 
ga v assa llig in i saq lab  qoldi.
1359  y ild a n   to  1361  y ilg ach a  K o ryoga  X ito y n in g   m o 'g 'illa rg a  
q arsh i  tu z ilg a n   "qizil  b o g 'ic h lila r"   (K o ry o d a  u la r  " q iz ilb o sh lila r"  
n o m in i  olg an ) u c h  m a rta   h u ju m  qilg an .  1359 v a 1360 y illa rd a   K or­
yo  jan g ch ilari  u la rn in g   h u ju m la rin i  q a y ta rish g a n   b o 'lis h s a -d a , 
1361 y ild a   " q iz ilb o sh lila r"   K oryo p o y ta x tig a c h a  y etib  bo rib , u n i ta­
lagan.  Biroq,  1362 yil K oryo jan g ch ilari  K egyonni o z o d  qilib, m a m ­
la k a td a n   b o sq in c h ila rn i  b u tk u l  h a y d a b   ch iq arg an .  S hu  yil  Yuan 
sa rk a rd a la rid a n   biri  K oreyaga  b o stirib   k irg an ,  b iro q   k o ry o lik lar 
u n g a   q a rsh i  chiqib,  h u ju m n i  q a y ta rish g a n  va  m a m la k a t ch e g ara si- 
ni sh im o li-s h a rq q a c h a  ch o 'z g a n .
Y uan  h u k m d o rla ri  to m o n id a n   K oryo  sa ro y id a g i  m o 'g 'illa rn i 
q o 'lla b -q u v v a tlo v c h i  g u ru h la rn i  h a y d a b   c h iq a rg a n d a n   so 'n g , 
v an   K o n m in d a n   o 'c h   o lm o q ch i  b o 'lg a n .  1364  yil  Y uanlarga  so d iq  
b o 'lg a n   a m a ld o r  C hxve  b o sh ch ilig id a g i  X itoyda  y ash o v c h i  koryo- 
lik la rd a n   tu z ilg a n   10  m in g   arm iy a  K o ryoga  b o stirib   k irg an ,  b iro q  
u la r  to r-m o r etilgan.  Y uanlar  k u c h siz la n g a n id a n   fo y d a la n g a n   Ko­
reya  arm iy a si  1369  -   1370  y illa rd a   ch e g ara  h u d u d la rin i  xavfsiz- 
la n tirish   m a q s a d id a   sh im o li-s h a rq d a g i  Xitoy  y e rla rig a   b o stirib  
kirgan.
XIV a s rn in g  ikkinchi y a rm id a  K oryo n a fa q a t "q iz ilb o sh lila r"   va 
y u a n la rn in g ,  b alk i  y a p o n   q a ro q c h ila rin in g   h u ju m la rin i  q a y ta rd i. 
Y a p o n larn in g  y u rish la ri  k e n g  k o 'la m li  b o 'lib , u la rn in g  d e n g iz d a g i 
h a rb iy   k em ala ri  100  d a n   o rtiq  ed i.  Biroq,  1380  yili  K oryo  floti  500 
d a n   o rtiq   y a p o n   flotini  to r-m o r  qildi,  1383  yili  y a p o n la rn in g   yan a 
b ir h u ju m i  q ay tarild i.  1389 yili K oryo  e sk a d ra si S u sim a  oroli yaqi- 
n id a  300  ta y a p o n   k em asin i  c h o 'k tirg a n .