V. R. Rahimov, N. U. Ubaydullayev

1.9-§. CHANG TUTQICHLI QO‘L PERFORATORLARI
Shpurlarni yuvib burg‘ilash imkoni bo‘lmaydigan joylarda, ma-
salan, doimiy muzlik bo‘lgan va chuqur gorizontlarda tog‘ jinslari-
ning harorati yuqori bo‘lganida chang tutkich o‘rnatilgan perforatorlar 
qo‘llaniladi. Chang perforatorning o‘q yo‘nalishi bo‘yicha o‘tgan trub-
ka orqali shpurdan so‘rib olinadi. Bu trubka shpur tubi bilan bevosita 
bog‘langan bo‘lib, shlanglar tizimi orqali changso‘rgich bilan vakuum 
vositasida ulanadi. Vakuumni changtutkich qurilmaning ejektori vu-
judga keltiradi.
ПП63П qo‘l perforatori ВНИИ-1М64РД changso‘rgichi bilan bir
-
galikda biriktirilgan holda ishlatiladi.
Ко‘chma qo‘l perforatorlarining pnevmatik ко‘targichi
Ko‘chma qo‘l perforatorlarini ishlatishda burg‘ilovchi mehna-
tini yengillashtirish uchun pnevmatik ko‘targich-tirgak qo‘llaniladi. 
Pnevmatik ko‘targich-tirgak turi bo‘yicha ikkiga bo‘linadi: qisqayur-
gichli uzatib ko‘tarish, o‘lchami 1000 mm dan yuqori bo‘lgani. Kons-
truksiyasi bo‘yicha – tirgak shtok, ko‘tariluvchi silindr bilan shu qu-
rilmaga perforatorning tirgak silindri va shtoki bilan bog‘lanadi. Ular 
reversiv qurilma bilan jihozlangan bo‘lib, shtokning o‘z joyiga qay-
tishiga xizmat qiladi.
Qurilma kuchlanishni 0 dan 1700 N gacha sekin va bir tekis 
ko‘tarilishini ta’minlaydi. Perforator o‘qiga nisbatan 0° dan 65° qadar 
burchak hosil qilinsa, ishonchli ishlashi ta’minlanadi.

---

37