V-mavzu. Xodimlarni rag‘batlantirish va motivatsiyalash usullari

Iqtisodiyotdagi o‘zgarishlar. 
Amerikada biznes yuritish usullari kundan-kunga o‘zgarib bormoqda. 

---

Menejerlar hamisha o‘z tashkilotlarining keng qamrovdagi ichki o‘zgarishlariga 
duch keladilar. Ishchi kuchining demografik tasnifi, texnologiya, bozor, raqobat, 
boshqarish va tashkillashtirish shakllari, shuningdek insonlarning fikr va 
g‘oyalaridagi o‘zgarishlar tadbirkorlik faoliyatidagi barcha yo‘nalishlarning bir 
shakldan ikkinchi shaklga aylanishiga olib keladi. 
O‘tmishda ko‘pchilik firma va xodimlar o‘rtasidagi munosabatlar o‘zaro 
tushunish va yon bosishga asoslangan edi. Hozirgi kunda esa xodimlarni o‘z 
ishlariga doimiy bog‘lab qo‘yish o‘rniga, kompaniyalar iqtisodiyotdagi 
o‘zgarishlarga qarab, ishdan bo‘shatish uslubini keng ko‘lamda qo‘llamoqdalar. 
Ilgari bir o‘rtamiyona xodim o‘z hayoti davomida atigi ikkita kompaniyada 
ishlashga ulgurar edi, hozir esa har 3-7 yilda o‘zgartirib turadi. 
Iqtisodiyotdagi tarkibiy ko‘chish — ishlab chiqarish sohasidan xizmat 
ko‘rsatish sohasiga tomon harakatlanishi tufayli sanoatda mashg‘ul bo‘lganlarning 
ko‘pchiligi bo‘sh qolib, mazkur sohaga kadrlar oqimining to‘xtashiga va ishsizlikka 
olib keldi. Bir vaqtning o‘zida, texnologik jarayon malakaga qo‘yiladigan talablarni 
kuchaytirib, shu yo‘nalishda ishlagan kam malakali va sanoat xodimlarining yangi 
ish joylarda ishlash uchun kerak bo‘lgan tayyorgarlik darajasiga to‘g‘ri kelmasligiga 
olib keldi. Ta’lim darajasi past bo‘lgan amerikalik ishchilar yuqori malaka talab 
etmaydigan ish joylari uchun kurashda Osiyo va Lotin Amerikadan kelayotgan 
xorijiylar tomonidan kuchli raqobatga duch kelmoqdalar. 
"Demografik portlash farzandlari" kompaniyalarning kichrayishi evaziga 
kamayib 
borayotgan 
istiqbolli 
mansablar 
uchun 
bir-birlari 
bilan 
raqobatlashmoqdalar. Bu hol, ko‘pincha, xodimlarning o‘sishini chegaralab, insonni 
ish joyi bilan bog‘liq istiqbolidan mahrum etib, noroziliklarga olib keladi. Ommaviy 
ishdan bo‘shatishlarning hisobiga yuqori texnologiyalarga ega bo‘lgan eng ilg‘or 
kompaniyalarda ham o‘zining ish joyini yo‘qotishdan qo‘rqadigan xodimlar bor. 
Albatta, bunday xavfni sezib turish, ishlab chiqarish samaradorligiga ta’sir etib, 
kompaniyaga nisbatan sadoqatli bo‘lish hissidan yiroq bo‘lishga majbur qiladi. 
Haqiqatan ham
, 
"Time" va "CNN"ning hamkorlikdagi tadqiqoti davomida shu narsa 
ma’lum bo‘ldiki: 57% odam kompaniyalarning o‘z xodimlariga xayrixoh 
emasligini, 
67% 
esa 
xodimlarning 
kompaniyaga 
nisbatan 
xayrixohlik 
bildirmasligini ta’kidladilar.