V. M. Karimovaning umumiy tahriri ostida. Toshkent

11.3. Shaxs e’tiqodi va guruh 
 
Shu o’rinda bizga bugun turli 
guruhlar psixologiyasiga
 xos umumiy qonuniyatlarni bilish 
ham muhimki, bu yaxlit jamiyat va uning ayrim bo’g’inlarida insonlar ijtimoiy xulqini boshqarish 
uchun juda zarur.  
Odatiy tasavvurimizda guruh – bu ayni vaqtda o’rab turgan, bevosita yonimizda bo’lgan 
insonlar.  Lekin  ayrim  olingan  o’quv  maskanlari  yoki  mehnat  jamoasi  misolida  qaraydigan 
bo’lsak, aynan odamlarning bir vaqt yoki bir muhitda borligi fakti va ular birga xamkorlik qilishi 
zarurati  bizni  o’ylantiradigan  va  qiynaydigan  hodisalarni  keltirib  chiqaradi.  Masalan, 
universitetdagi “a’lochi, zo’r” bolalar o’zaro shunday harakat qilishadiki, qolgan “qoloq” bolalar 
beihtiyor tashqaridan o’zlariga o’xshagan yomonlar bilan til biriktirib, o’z navbatida o’ziga xos 
psixologik guruhni tashkil etadilarki, bu narsa professor-o’qituchilarning ular bilan ishlashlariga 
xalaqit  beradi.  Yoki  bitta  auditoriya misolida oladigan bo’lsak, oldingi partalarda o’tirgan faol 
tinglovchilar birday kiprik qoqmay domlani tingalaginini ko’rgan, orqadagi “intizomsizlar” o’zaro 
til biriktirib, gaplashib, domlaning darsiga xalaqit berishadi. Shunga o’xshash holatlar afsuski, 
hayotimizda  juda  ko’p.  Ma’lum  ma’noda  jinoyatchilarning,  giyohvand  moddalar  isteemol 
qiluvchilarning,  terroristlarning  korporativ  tarzda  uyushib  ko’pchilikka  zid,  noqonuniy  ish 
qilishdalriga,  norasmiy  guruhlarning  paydo  bo’lishini  ham  guruhlar  psixologiyasi  orqali 
tavsiflash mumkin. 

---

 
170 
Ijtimoiy  psixologiya  odamlarning  birgalikda  bir  vaqt  va  makonda  borligi  va  o’zaro 
hamkorlikda biror ish bilan bandligi, muloqatda bo’lishining ham ijobiy, ham salbiy oqibatlarini 
teng  o’rganadi.  Masalan,