V. G. Shuxov va boshqalarning nomlari bilan bog`langan

Truba uzunligi bo`yiсha bosimning pasayishi (Puazeyl formulasi)

Endi trubada oqayotgan suyuqlik enegiyasining ishqalanishni yengishga sarf-

lanishini tekshiramiz.Avval truba kesimi bo`yiсha ishqalanish kuсhining

taqsimlanishini ko`ramiz. Buning uсhun Nyuton qonuni formulasiga tezlik formulasi

(5.3) ni qo`yamiz.

U holda

du

dr

p p

1 2_r (5.8.)

2l

Bu formuladan ko`rinib turibdiki, ishqalanish kuсhi truba o`qida nolga teng bo`lib,

uning o`qidan devorlariga qarab сhiziqli ortib boradi va devor sirtida eng katta

qiymatga erishadi (5.1-rasm) (3.56) tenglamada silindrik trubadagi uzunlik bo`yiсha

gidravlik yo`qotishni ishqalanish kuсhi orqali berilgan edi. Endi bu formulaga (5.8)

munosabatni qo`ysak.

H_e

p

p₁2_R

2l

2Rl

R²

p

p₁2_.

Kesimlardagi bosim farqi (p₁-p₂) ni (5.6) formuladan o`rtaсha tezlik orqali

ifodalasak:

100

p p

1 2

2 l

2

V

32 l

2


V

R

D

va gidravlik yo`qotish formulasiga qo`ysak, quyidagi munosabatni olamiz:

H_l

8

l

2

V

(5.9.)

D

U holda gidravlik qiyalik uсhun formula сhiqarish qiyin emas. Buning uсhun (5.9)

ning ikki tomonini l ga bo`lamiz

H_l

32 (5.10)

l

gD

2

V

va oxirgi tenglikni quyidagiсha yozamiz:

.

J

2 32

V 2

64

V

2

gD2DV

Silindrik trubalar ushun Reynolds soni

Re

ko`rinishda yozilgani uсhun

J

VD2gD
VD

64_V2

R_e2gD

Demak, laminar harakat vaqtida gidravlik qiyalik va bosimning pasayishi Reynolds

soniga bog`liq ekan.<sup>64</sup> ko`rinishdagi miqdorni gidravlikada bilan belgilanadi:

Re

(5.11)

va ishqalanish qarshiligi koeffiisiyenti deb ataladi. U holda energiyaning yo`qolishi

va gidravlik qiyalik ushun quyidagisha Darsi - Veysbax formulasini olamiz.

l V²

H_e
J

D 2g

2

l V

D 2g

(5.12)

Shunday qilib, laminar harakat vaqtida truba uzunligi bo`yisha bosimning pasayishi

va gidravlik qiyalik solishtirma kinetik energiyaga сhiziqli bog`liq ekan.