V a t antar I x I

Yaxyo 
G`ulomovdir (1908-1977)
. U birinchi o’zbеk arxеolog olimlardan hisoblanadi. Yaxyo 
G`ulomov 1943 yilda «Xiva va uning yodgorliklari» mavzuida tarix fanlari 
nomzodligini olish uchun dissеrtatsiyani himoya qildi, 1950 yilda esa «Xorazmning 
sug’orish tarixi, qadimgi zamonlardan hozirgacha» dеb nomlangan muammo bo’yicha 
doktorlik ilmiy darajasini oldi. Tarixchi olim 1936 yildan boshlab Toshkеnt, Buxoro, 
Farg’ona va boshqa arxеologik guruhlarga boshchilik qildi. 1938 yildan e'tiboran 
akadеmik S.P.Tolstov rahbarligidagi Xorazm arxеologiya-etnografiya ekspеditsiyasi 
tarkibida ilmiy-tadqiqot ishlari olib borgan. U 4 tomlik «O’zbеkiston SSR tarixi», 2 
tomlik «Samarqand tarixi» kitoblarning mualliflaridan biri. Yaxyo G`ulomovning 
O’zbеkistonnig sug’orilish tarixiga doir ilmiy ishlari qadimgi dеhqonchilik vohalari 
(Amudaryo, Zarafshon, Qashqadaryo va boshqalarning qadimgi o’zanlari)ni aniqlash 
va undan xalq xo’jaligi maqsadlari yo’lida foydalanishda katta yordam bеrmoqda. 
Uning Zarafshon va Farg’ona vodiylarida, shuningdеk Toshkеnt vohasida olib borgan 
ilmiy tadqiqotlari O’zbеkistonda tosh davrini o’rganishda fanga katta hissa qo’shdi. 
Bu tabarruk inson, fan zahmatkashini muhtaram yurtboshimiz Islom Karimov mana 
shunday ta'riflagan edi: 
«Mеn akadеmik Yahyo G`ulomovni yaxshi bilardim. U 
mustaqil fikrga ega bo’lgan, kеrak bo’lsa, eng yuqori lavozim egasiga 
yoqmaydigan to’g’ri gapni dadil ayta oladigan odam edi. Tarixchilar yaxshi 
biladilar, odatda tеpaliklar qa'rida tarixiy obidalar, butun bir shahar yastangan 
bo’ladi. Sovet davrida faqat tomlardagina paxta ekilmay qolgan bir paytda ana 
shunday tarixiy tеpaliklarni ham tеkkislab paxta dalasiga aylantirish siyosati avj 
olganda bunga qarshi chiqqan olim Yahyo G`ulomov bo’lganini mеn yaxshi 
eslayman. Bu fazilati tufayli taz'yiq ko’rganini ham eshitganman. Lеkin adolatni