В а Х а б о в а. В., Т а д ж и б а е в а д. А., Х а ж и б а к и е в ш. Х

тартибга солиш чора-тадбирлари ва тор 
доирадаги келишувлар
102
1986-
1994
Женева
(Уругвай
раунди)
Тарифлар, нотариф чора-тадбирлар, 
хизматлар савдоси, савдо 
кедишмовчиликларини тартибга 
солиш, интеллектуал мулк, Жаҳон 
савдо ташкилотини (ЖСТ) ташкил 
этиш ва атроф-мухрт муҳофазаси
123
2001
Доха (Қатар 
раунди)
Атроф-мухит муҳофазаси
2003
Канкун 
(Мексика) Доха 
раундининг 
давоми
Атроф-муҳит муҳофазаси
Уругвай раундида эришияган муҳим ютуқлардан бири — ЖСТни 
тузиш тўгрисидаги келшиувнинг қабул кили ниши бўлди. ЖСТ 1995 йил 1 
январдан мустақил халқаро ташкилот сифатида ўз фаолиятини бошлади.
2011 йил декабрига келиб ЖСТ аъзолари сони 157 та бўлиб, 26 та давлат 
кузатувчи мақомига эга. Аъзо булган мамлакатлар ҳиссасига Жаҳон савдо 
айланмасининг 97% и тугри келди ва 14,85 трлн. долларга тенг бўлди1.
Халқаро савдонинг ҳамма иштарокчилари учун ягона қоидалар ва 
жорий қилинган янги меъёрларни назарда тутувчи савдо 
т а ш к и л
отининг 
ташкил қилинилиши халқаро савдо тўсиқларини бартараф этишда муҳим 
аҳамият касб этди.
ЖСТ куйидаги функцияларни бажаради:
- келушувларни жорий этиш ва назорат қилиш;
- ўзаро музокараларни олиб бориш учун форумларни ташкил қилиш;
- низоларни ҳал қилиш;
J w w w .w to.org
335

---

- турли мамлакатларнинг савдо сиёсатини амал ошириш тўғрисида 
ахборот бериш;
- глобал иқтисодий сиёсатни ишлаб чиқишда мамлакатлар фаолия­
тини мувофиқлаштиршн учун шарт-шароитлар яратиш;
- ривожланаётган мамлакатларга техник ёрдам бериш.
Халқаро савдони эркинлаштириш ва адолатлилигини таъминлаш 
ЖСТнинг асосий вазифаларидан ҳисобланади.
Ж ахоя савдо та ш ки л о ти (Ж С Т ) 
1947 йилда таш кил топган. 
Аъзолари сони 157 та. 1994 йилга 
қадар Г A T T , 1995 йилдан Ж С Т
Г А Т Т ш ш г вазиф аларп
- товарлар савдосида 
савдо тўснкларини 
бартараф этиш ;
- жаҳон савдосида барча 
турдаги чеклоьларни 
бекор қилиш ;
- реал даромадлар ва 
талабки ош ириш , хом 
ашедан фэйдапавишви 
яхшилаш, пшлаб 
чвкариш ва товар 
абирбошлашна 
ривожлантириш .
Г А Т Т н и в г
ф ункцкш ларп
- давлат савдо снбсатага 
жаҳон савдоси 
қоидаларини ишлаб 
ПИҚИШ оркали таъсир 
ўтказнш ;
- савдо муносабатларини 
эркинлаш тириш ва 
музокаралар уч ун форум 
яратиш ;
- савдо буйича 
низоларни тартибга 
солиш.
Ж С Т п и н г вазиф аларп
- товарлар ва хизматлар 
савдоси ҳажмнни 
ош ириш ,
- жаҳон савдосида тариф 
ва нотариф чекловларни 
кискартириш ;
- мумман кадар 
кулайлик яратиш 
принцш ш асосида 
ф аолю т олиб бориш.