V – Ma’ruza. Kimyoviy kinеtika va kimyoviy muvozanat

---

V – 

Ma’ruza

. Kimyoviy kinеtika va kimyoviy muvozanat.

 

Rеja:

 

          1. Kimyoviy reaksiyalarning tezligi.

 

         2. Reaksiyaning molekulyarligi va tartibi.

 

         3. Massalar ta`siri qonuni.

 

4. Reaksiya tezligiga ta`sir etuvchi omillar.

 

5. Kimyoviy reaksiyalarning mexanizm bo`yicha turlari.

 

6. Kimyoviy muvozanat haqida tushuncha. Qaytar reaksiyalar.

 

7. Kimyoviy muvozanatning siljishiga ta`sir etuvchi omillar.

 

8. Kimyoviy muvozanat doimiysi. Le-Shatele prinsipi.

 

 

 

Tayanch iboralar.

 

 

 

Kimyoviy  kinetika,  kimyoviy  reaksiya  tezligi,  reaksiyaning  molekulyarligi, 

tartibi,  tezlik  doimiysi,  o`rtacha  tezlik,  reaksiya  tezligiga  ta`sir  etuvchi  omillar, 

moddalar  massasi  ta`siri  qonuni,  Vant-Goff  qoidasi,  aktivlanish  energiyasi, 

katalizator,  kataliz,  katalitik  reaksiyalar,  zanjir  reaksiyalar,  qaytar  va  qaytmas 

reaksiyalar,  kimyoviy  muvozanat,  muvozanat  doimiysi,  muvozanatning  siljishi, 

Le-SHatele prinsipi.

 

Adabiyotlar.

 

1. H. R. Rahimov "Anorganik kimyo", Toshkent "O`qituvchi", 1981., 89-101 

betlar.

 

2.  N.  S.  Axmetov  "Neorganicheskaya  ximiya",  Moskva  "Visshaya 

shkola", 1969 g., 172-175, 184-188 betlar.

 

3. 

T.M. 

Mirkomilov, 

H.H.Muhitdinov 

"Umumiy 

kimyo", Toshkent "O`qituvchi", 1987 y., 70-77 betlar.

 

4. 

H.R. 

Rahimov 

va 

boshqalar."Anorganik 

kimyodan 

praktikum", Toshkent "O`qituvchi", 1980 y., 79-90 betlar.

 

5. N.X. Maqsudov "Umumiy kimyodan praktikum", Toshkent "O`qituvchi", 

1979 y., 72-79 betlar.

 

6. Z.Q. Kodirov, Sh.K. Norov, A.G. Muftaxov "Anorganik kimyodan amaliy 

mashg`ulotlar", Toshkent "O`qituvchi", 1996 y., 34-36, 39-40 betlar.

 

 

 

Avvalgi  mavzularda kimyoviy  jarayonlar (reaksiya)  lar  borish ehtimolligini 

va  ularning  energetik  effektlarini  o`rgandik.  Lekin  bu  tushunchalar  reaksiyalar 

qanday  tezlikda  boradi  va  ularning  tezligi  qanday  faktorlar  (omillar)ga 

bog`likligini  tushuntirib  bera  olmadi.  Shu  boisdan  har  bir  murakkab 

reaksiyalarning  haqiqiy  mexanizmi,  bu  reaksiyalarni  boshqarish  istiqbollarini, 

texnologik 

jarayonlarni 

matematik 

modellashtirish, 

optimallashtirish, 

avtomatlashtirish  kabi  asosiy  muammolarni  hal  etish  kimyoviy  reaksiya  tezligini 

chuqurroq bilishni talab etadi.

 

Kimyoviy  reaksiya  tezligi  va  unga  ta`sir  etuvchi  faktorlarni  o`rganuvchi 

kimyo fanining bo`limi 

kimyoviy kinetika

deyiladi.