V – Ma’ruza. Kimyoviy kinеtika va kimyoviy muvozanat

Bimolekulyar  reaksiyalar.

 Bu  reaksiyalarda  bir  vaqtning  o`zida  2  ta 

molekula  o`zaro  ta`sirlashadi,  boshqacha  aytganda  reaksiya  sodir  bo`lishi  uchun 

reaksiyaga kirishuvchi moddaning 2 ta molekulasi o`zaro to`qnashuvi ro`y beradi. 

Umumiy holda:

 

2A ---> B + C (2KCIO

3

 

 2KCI + 3O

2

)     yoki

 

(H

2

O

2

 

 H

2

O + O

2

)

 

A + B 

 AB (H

2 

+ J

2

 

 2HJ) ko`rinishda yoziladi.

 

Yukoridagilarga  ko`ra,  reaksiyaning  molekulyarligini  aniqlash  uchun 

reaksiyaga  kirishuvchi  moddalar  oldidagi  koeffitsientlarni  bilish  kifoyadek 

ko`rinadi. Haqiqatda esa, har bir kimyoviy o`zgarish bir necha o`zaro ketma  - ket 

yoki  parallel  boruvchi  reaksiyalarni  o`z  ichiga  oladi.  Shu  sababli  har  doim  ham 

reaksiyaning molekulyarligini aniqlashda bunday yo`l tutib bo`lmaydi.

 

M: 2N

2

O

5 

 

 4NO

2

 + O

2 

reaksiya bimolekulyar bo`lsada, bunda ikki reaksiya:

 

birinchi N

2

O

5

 

 N

2

O

3 

+ O

2 

(monomolekulyar reaksiya)

 

(A 

 B + C)

 

ikkinchi N

2

O

3 

+ N

2

O

5

 

 4 NO

2 

(bimolekulyar reaksiya)

 

(  B  +  A 

 4C )  o`zaro  ketma-ket  boradi.  Bu  reaksiyalarning  qaysi  biri 

sekinlik bilan borsa, reaksiyaning molekulyarligi shu reaksiya molekulyarligi bilan 

harakterlanadi.