Узлуксиз таълим тизимида малакали кадрлар тайёрлаш муаммолари

Innovatsion yondashuvlar asosida milliy ta’lim tizimini takomillashtirish

2021-yil
 
23-aprel 
415 
Унинг мақсади таълим ва тарбия жараёнида шакллантирилаётган ўқувчининг 
индивидуал сифатларини, ривожлантириши ёки шакллантириши лозим бўлган 
хусусиятларнинг мавжудлиги (бошланғич) даражаси ва ўқув жараёнидаги ўзгаришлар 
динамикасини ўрганишдир.
Юқоридагилардан келиб чиққан ҳолда, психологик-педагогик диагностика 
предмети сифатида, авваламбор, ўқувчининг таълим жараёнида (масалан, билим 
даражаси) ва тарбия (характер хусусиятлари) шакллантириладиган сифатларини 
кўрсатиш мумкин.
Бундан ташқари, педагог ўқув жараёнининг самарадорлигига бевосита таъсир 
қилувчи объектив ва субъектив омиллар (ўқувчининг тафаккур хусусиятлари, 
хотираси, диққати), тарбия жараёнида ҳисобга олиниши лозим бўлган хусусиятлари 
(ҳулқ-атвор мотивлари, ўқувчининг эҳтиёжлари ва қизиқишлари)ни ўрганади. 
Бошқача қилиб айтганда, педагогнинг диагностик фаолияти ҳам кўп қиррали ва 
ўзгарувчан хусусиятга эгадир.
Психодиагностиканинг назарий вазифалари қуйидагилардан иборат: 
— психик кўринишлар табиати ва уларни илмий жиҳатдан принципиал 
баҳолашнинг имкон даражасини аниқлаштириш; 
— ҳозирги пайтда психологик кўринишларнинг миқдорини баҳолаш ва унинг 
илмий асосланганлик ҳолатини ўрганиш; 
— психодиагностик усул ва услубларнинг асосий методологик талаблари 
нималардан иборатлигини аниқлаш; 
—психодиагностик тадқиқотнинг шарт-шароитлари, натижаларни қайта ишлаш 
ҳамда уларни интерпретация усулларининг ишончлилиги нималарга асосланган; 
— тест ва психодиагностик методларнинг тузилиши ҳамдаилмийлигини 
текширишнинг асосий муолажаларини нималар ташкил қилади. 
Психодиагностиканинг амалий вазифалари психолог фаолиятининг махсус 
соҳасига тааллуқли бўлиб, амалий психологик ташхис қўйиш билан боғлиқдир. Бунда 
муаммо, нафақат, назарий жиҳатдан, балки психодиагностик тадқиқотни ташкил қилиш 
ва ўтказишнинг амалий жабҳаларини қамраб олади ҳамда қуйидаги вазифалардан
иборатдир: 
1.
Психология психодиагностга мутахассис сифатида қўйиладиган касбий 
талабларни аниқлаштириш; 
2.
Психолог ҳақикатдан ҳам у ёки бу психодиагностик методларни мутахассис 
сифатида муваффақиятли ўзлаштириб олганиҳақида минимал амалий шартлар, яъни 
кафолат сифатида; 
3.
Психодиагностика соҳасида ўз ишини муваффақиятлиамалга ошириш учун 
психологнингўзида мужассамлаштириши шарт бўлганбилим, кўникма ва малакалар; 
4.
Психологнинг психодиагностика соҳасида малакали мутахассис эканлигини 
ҳамда амалий жиҳатдан тайёргарлигини баҳолаш мезонларини ҳамда дастурларини 
ишлаб чикиш. 
Бу вазифалар мажмуаси, яъни психодиагностика фанининг назарий ва амалий 
вазифалари бир-бири билан боғлиқдир. 
Ушбу соҳада етук мутахассис бўлиб етишиш учун психолог назарияни ва амалий 
психодиагностиканинг асосларини юқори даражада ўзлаштириб олган бўлиши шарт. 
Амалиёт индивид гуруҳнинг психик тараққиёт даражасини ҳамда қуйидаги 
вазифалардан бирини амалга оширади: 
1. Бирор бир хусусиятга маълум тараққиёт ҳолатини аниқлаш; 

---