Узлуксиз таълим тизимида малакали кадрлар тайёрлаш муаммолари

Innovatsion yondashuvlar asosida milliy ta’lim tizimini takomillashtirish

2021-yil
 
23-aprel 
302 
o‘tkazilmoqda, milliy bayramlar nishonlanmoqda, to‘garaklar faoliyat ko‘rsatmoqda. 
O‘zbekiston tarixini, madaniyatini va tilini o‘rganish bo‘yicha tadbirlar tashkil etilmoqda, 
turli suhbatlar, uchrashuvlar o‘tkazilmoqda, to‘garaklar tashkil etilib, faoliyat olib 
bormoqda. Turli millat vakillari o‘zbek xalqining milliy bayramlarida hamkor-hamjihat 
bo‘lib ishtirok etishmoqda. O‘zbekistonda turli milliy markazlarning milliy musiqa, raqs va 
hunar to’garaklari o‘z ishini kengaytirmoqda.
O‘zbek falsafasida tolerantlikni bag‘rikenglik milliy g‘oya tamoyili nuqtai nazaridan 
bir makondagi turli fuqarolarning millatlararo, dinlararo murosa-yu madora mazmunida 
qabul qilingan. Bu tushunchada o‘zga millat va dinga, dindorlarga xurmat asosida milliy
hamjihatlikka erishish nazarda tutilgan
1
. O‘zbek olimlari tolerantlikning tarjimasida milliy 
qiyofada mujassam bo’lgan ahloqiy mexr-oqibat, aslida insonga iloxiy muhabbatni nazarda 
tutgan deb hisoblaydi. Chunki, atamada inson quchog’i, yani ko‘krak qismi - bag‘rini ruhiy 
ifodalaydi. Tolerantlikda fuqarolarning o‘rtoqligi bo‘lsa, bag‘rikenglikda o‘zbekning o‘zga 
millatlarga beg‘araz do‘stlik fazilatlari anglashiladi. Bag’rikenglik milliy mehr-oqibat 
ma’nolarida ochiq qo‘llik, keng fe’llik asosida o‘zini qurshab olgan muhitdagi yordamga 
muhtojlarga madad berish, imkon doirasidagi saxovatpeshalik hisoblanadi.
Bularni ham ma’lum qoidalar asosida amalga oshirish darkor. Ibn Sino yosh bola 
tarbiyasini turli sharoitda ma’lum izchillik va tartib bilan olib borish haqida onalarga yaxshi 
maslahatlar beradi.
“Bola xulqini mo’tadillikda saqlashga alohida e’tibor berish kerak. Bunda ikki manfaat 
bor. Birinchisi – bolaning ruhi uchun bo‘lib, u yoshlikdan boshlab, yaxshi xulqli bo‘lib 
o‘sadi va keyinchalik bu unga ajralmas malaka bo‘lib qoladi.
Ikkinchisi – uning badani uchun, chunki yomon xulq turli mijoz buzilishlardan bo‘ladi. 
Shuningdek, agar yomon xulq odatga kirib qolsa, u mijoz buzilishini keltirib chiqaradi.
Masalan, g‘azab kuchli qizdiradi, qayg‘u kuchni quritadi...”. Xulqning muvozanatda 
bo‘lishi badan salomatligini saqlaydi. “Jahling chiqqan taqdirda ham birovga qattiq 
gapirma”- degan xalqimizda yaxshi hikmatli so‘zlari bor.
Maʼlumki, maktabgacha yoshdagi bolalar shaxsining rivojlanishida har bir yosh 
bosqichida o‘zini o‘rab turgan muhitdan aynan o‘zini qiziqtirgan hayotiy malakani oladi. 
Maktabgacha taʼlim tashkilotida rivojlantiruvchi pedagogik muhitni tashkil etishda 
bolalarning qobiliyatini, imkoniyat va isteʼdodini namoyish eta oladigan madaniy-maʼnaviy 
markazilarni yanada rivojlantirish muhim ahamiyat kasb etadi va bu orqali ularda: 
1. Dunyodagi barcha narsalarning o‘ziga xos xususiyatga ega ekanligini tushuntirish; 
2. Bag‘rikenglik va sabr toqatlilikning ahamiyatini tushuntirish; 
3. Millatlarning irqi, dini, hayot tarzi har xil ekanligini tushuntirish; 
4. Hayotda insonlar bilan o‘zaro tinch-totuvlikda yashashga o‘rgatish; 
5. Bolalarda ertangi kun uchun maʼsuliyatlilik, javobgarlik kabi xususiyatlarni tarbiyalash; 
6. Yosh avlodda vazminlikni kuchaytirish, bag‘rikenglik, sabrlilik, chidamlilik kabi 
xususiyatlarni tarbiyalash; 
7. O‘quv materialini tanlashda o‘g‘il va qiz bolalar orasidagi o‘ziga xoslikni farqlash, o‘g‘il 
va qiz bolalalrning alohida o‘ziga xos faoliyatini rivojlantirish; 
8. Muayyon jinsga mos keladigan o‘quv-faoliyatini tashkil etish; 
9. Har bir jinsning o‘ziga xos faoliyat turini shakllantirishga xizmat qiladigan o‘quv 
materiallarini tanlash; 
10. Taʼlim jarayonida didaktik jihatdan shakllangan gender omillar talqinini qo‘llashga 
yo‘naltirilgan pedagogik faoliyatni shakllantirish lozimdir. 
1
Исоқов Б.Р. Ҳурриятнинг ҳуқуқий ҳимоячиси -Наманган; НамДУ, 2016. Б –172

---