Узлуксиз таълим тизимида малакали кадрлар тайёрлаш муаммолари

Innovatsion yondashuvlar asosida milliy ta’lim tizimini takomillashtirish

2021-yil
 
23-aprel 
213 
1875
.
1
2
25
.
1
125
.
1
4



x
f(1.1875)=-0.02588 
kesma [1.1875;1.25] bo‘ladi. 
1,21875
2
25
.
1
1875
.
1
5



x
f(1,21875)= 0,183044>0 
kesma sifatida [1.1875;1.21875] 
olinadi. 
1,203125
2
21875
.
1
1875
.
1
6



x
f(1.203125)= 
0,07682>0 
kesma 
sifatida 
[1.1875;1.203125] olinadi.
1,195313
2
203125
.
1
1875
.
1
7



x
f(1.195313)= 
0,025033>0 
kesma 
sifatida 
[1.1875;1.195313] olinadi.
1,191406
2
195313
.
1
1875
.
1
8



x
f(1.191406)= 
-0,00053<0 
kesma 
sifatida 
[1.195313;1.191406] olinadi.
1,193359
2
191406
.
1
195313
.
1
9



x
f(1.193359)= 0,012223>0 
F (x) =… 
с=(a+b)/2 
f(a)

f(с)<0 
b=c 
a=c 
b-a<
E
2
а
в
с


с 
a,b 
F(a)

(f(b)

0 
Е 
ha 
Yo
`q 
Ha
Ha
Yo`
q 
Yo`q 

---

Innovatsion yondashuvlar asosida milliy ta’lim tizimini takomillashtirish

2021-yil
 
23-aprel 
214 
Biz ushbu masala uchun Delphi dasturlash muhitida yuqoridagi algoritm asosida dastur 
tuzamiz.
unit Unit1; 
interface 
uses 
Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms, 
Dialogs, StdCtrls; 
type 
TForm1 = class(TForm) 
Label1: TLabel; 
Label2: TLabel; 
Label3: TLabel; 
Label4: TLabel; 
Edit1: TEdit; 
Label5: TLabel; 
Edit2: TEdit; 
Label6: TLabel; 
Edit3: TEdit; 
Label9: TLabel; 
Edit5: TEdit; 
Button1: TButton; 
procedure Button1Click(Sender: TObject); 
private 
{ Private declarations } 
public 
{ Public declarations } 
end; 
var 
Form1: TForm1; 
implementation 
function f(x:real):real; 
begin 
f:=2*x*x*x-2*x-1; 
end; 
{$R *.dfm} 
procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject); 
label 1; 
var 
i:Integer; 
x,a,b,e,f1,f2:real; 
begin 
a:=strtofloat(edit1.text); 
b:=strtofloat(edit2.text); 
e:=strtofloat(edit3.text); 
f1:=f(a); 
f2:=f(b); 
repeat 
x:=(a+b)/2; 

---

Innovatsion yondashuvlar asosida milliy ta’lim tizimini takomillashtirish

2021-yil
 
23-aprel 
215 
if f2=0 then begin 
a:=x; 
b:=x; 
goto 1; 
end 
else if f1*f(x)<0 then begin 
f2:=f(x); 
b:=x; 
goto 1; 
end; 
a:=x; 
f1:=f(x); 
1:until abs(b-a)Edit5.Text:=floattostrF(x,ffGeneral,3,2); 
end; 
end. 
Tuzilgan dasturning natijasi quyidagi Form1 oynachasi orqali e’lon qilinadi: 
Tajribalardan ko‘rinadiki, talabalar dasturlash tillarini va yo‘nalish bo‘yicha maxsus 
fanlarni o‘rganish natijasida dasturchi darajasiga yetishadi. Lekin, ular olgan nazariy va 
amaliy bilimlarini amaliy masalalarni yechishga qo‘llashda ko‘pgina qiyinchiliklarga duch 
kelishadi. Chunki ularda taqribiy masalalarni yechishda oliy matematika kursidan olgan 
bilimlargina mavjud. Shuning uchun, hayotiy masalalarning matematik modellarini tushuna 
olishlari, ularni yechishning sonli-taqribiy, taqribiy-analitik usullarini o‘rganishlari bugungi 
kunning muhim shartlaridan biridir. 
Ushbu maqola orqali shunday tipdagi masalalardan biri bo‘lgan, chiziqsiz tenglamalar 
va ularning yechimi, bunday masalalarni yechishda dasturiy ta’minot yaratish masalasi bilan 
yoritilgan. 
Adabiyotlar: 
1.
A.A.Abduqodirov va boshqalar. Hisoblash matematikasi va dasturlash. – T.: O‘qituvchi, 
1996. 
2.
A.A. Abduqodirov. Hisoblash matematikasi va dasturlashdan laboratoriya ishlari. – T.: 
O‘qituvchi, 1993. 

---