Узлуксиз таълим тизимида малакали кадрлар тайёрлаш муаммолари

Annotation:
the article bases the professional training of graduates of higher education 
institutions on the results of knowledge, skills, abilities and competencies. The need to 
develop the professional competencies of primary school students in the process of 
professional development is highlighted. 
“Kasbiy kompetentlik” – xorijiy ta’lim tizimida keng tanilgan tushunchadir. So‘nggi 
yillarda O‘zbekistonning Yevropa hamjamiyatiga integratsiyalanishga intilishi sababli 
nafaqat kasbiy ta’lim rivojlanishi strategiyalari, balki innovatsion pedagogik 
texnologiyalaridan foydalanish uchun ta’riflar asos bo‘lib xizmat qiladi. Ta’lim tizimida 
kompetentli yondoshuv Boloniya va Kopengagen jarayonlari doirasida yagona yevropa 
ta’lim muhitini tashkil etish prinsiplariga yo‘naltirilgan. 
Oliy ta’lim muassasalari bitiruvchilarning egallagan kasbiy tayyorgarliklari natijasiga 
asoslaniladi. Malaka oshirish jarayonida boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining kasbiy 
kompetensiyalarini rivojlantirish zarur deb hisoblaymiz. 
Ta’lim sifatini oshirish boshlang‘ich sinf o‘quvchilarning pedagogik va kasbiy 
faoliyatlarining muvofiqlashtirilgan o‘zaro aloqadorligi tizimini ko‘zda tutadi, shakllangan 
o‘quv ishining yakuniy natijasi esa pedagog shaxsi va uning kompetentligi hisoblanadi. 
Mazkur tadqiqot jarayoni tushunchaviy apparatni dastlabki aniqlashni talab etadi. Biz 
tomonimizdan quyidagi ta’riflar tanlandi: 
Kompetentlik mutaxassisning integral sifati bo‘lib, shaxsning u yoki bu ijtimoiy rolni 
ratsional amalga oshirishga tayyorgarligini tavsiflaydi. 
Kasbiy kompetentlik – xodim (mutaxassis)ning integral sifati bo‘lib, nafaqat maxsus 
faoliyatning u yoki bu sohasidagi bilim, malaka va ko‘nikmalarni o‘zlashtirish darajasini, 
shuningdek jamiyatda samarali ishlash malakasini ifodalovchi shaxs sifatlarning majmuidir. 
Kompetensiya – mutaxassisning ichki va tashqi zaxiralaridan foydalanish asosida ma’lum 
kasbiy vazifalarni amalga oshirishga tayyorligida ifodalanuvchi ta’lim natijasidir. Maxsus 
kompetensiya – ma’lum mutaxassisning kasbiy faoliyatining funksional o‘ziga xosligini 
ifodalovchi kasbiy kompetensiya. 
Adolf, E.F.Zeer, I.A.Zimnyaya, V.V.Krayevskiy, N.V.Kuzmina, P.I.Pidkasistiy, 
V.A.Slastenin va boshqa rossiyalik olimlarning tadqiqotlari pedagogik kasbni egallashda 
kasbiy kompetensiyalarni shakllantirish darajasi tayyorgarlikning asosiy turlarini 
o‘zlashtirish sifatiga bog‘liqligini isbotlaydi. Boshlang‘ich sinf o‘qituvchisining boshqa 
pedagoglardan farqli jihatlari u o‘quv fanlarining kata miqdorini o‘qitishi va sinf rahbari 
hisoblanishidir. 
O‘tkazilgan maktab direktorlarining (ish beruvchilar) va boshlang‘ich sinf 
o‘qituvchilarining anketa so‘rovlari o‘qituvchining birinchi sinf o‘quvchilarini yozuvga 
o‘rgatish misolida o‘qituvchilarning kasbiy kompetensiyalarini shakllantirish muammosi 

---