Узбекстан тарийхы лекция

yilda Saraxsda, 1040 yilda Dandanakanda bo`lib o`tgan hal qiluvchi urushlar davomida 
Saljuqiylar G`aznaviylarni engib, butun Xuroson erlarini egallab, o`z davlati markazini shu 
hududga ko`chiradilar. Shu tariqa, Nishopur shahri Saljuqiylar poytaxtiga aylanadi. Saljuqiylar 
hukmdori Tug`rulbek egallangan Movarounnahr va Xuroson hududlarini o`z avlodlari - 
Chag`rilbek va Dovudbeklar tasarrufida qoldirib, o`zi g`arbga tomon harbiy yurishlarini davom 
ettiradi. Tug`rulbekning 1038-1063 yillarni o`z ichiga olgan hukmronlik davri old Osiyo va 
Kichik Osiyoning kata hududlarini qo`lga kiritilganligi bilan tavsiflanadi. Bu davr mobaynida 
Saljuqiylar Gurgon, Tabariston, Xorazm, Ozarbayjon, Kurdiston hududlarini, hozirgi g`arbiy 
Eron viloyatlarining bir qismini, shuningdeq Fors, Kermon viloyatlarini egallaydilar. 1055 yilda 
esa xalifalik markazi Bag`dod ishg`ol qilinadi. Ayni paytda Vizantiyaning Kavkazdagi ta`siriga 
ham kuchli zarba beriladi. Shunday qilib, Tug`rulbek kuchli Saljuqiy sultonligiga asos soladi. 
Uning vorisi Alp-Arslon (1063-1072) ham jahongirlik yurishlarini davom ettiradi. Uning 
davrida O`rta er dengiziga qadar bo`lgan Kichik Osiyo erlari egallanadi. Endilikda Saljuqiylar 
saltanati Movarounnahrdan to O`rta er dengiziga qadar bepoyon hududlarga yoyiladi. Alp-
Arslon mamlakat poytaxtini Nishopurdan Marvga ko`chiradi. U o`z podsholigi davrining katta 
qismini yana sharqqa – Movarounnahrning Qoraxoniylar ta`sirida bo`lgan joylarini egallashga 
qaratadi. Shu maqsadda u Xorazm erlarini, so`ngra Jand, Sabronni qo`lga kiritadi. Keyinroq 
Chag`aniyon va Xuttalon viloyatlarini bosib olish uchun qo`shin tuzadi. Biroq Alp-Arslon 1072 
yilda 200 minglik qo`shin bilan Amudaryo kechuvidan o`tish chog`ida kutilmaganda xalok 
bo`ladi Saljuqiylar davlati qudratining Movarounnahr va Xurosondagi eng kuchaygan payti