11
уртача микдорини счетчикдаги сунгги ва дастлабки
курсаткичлар фаркини
улчаш вактидаги секундларга булиб топилади. График ѐрдамида хаво
окимини хар секунддаги кандай тезлик билан харакат килиши (м/сек) да
аникланади.
Кататермометр
: хоналардаги хаво харакатининг тезлигини аниклаш
учун кулланади. Кататермометрлар шарсимон ѐки цилиндрсимон булади.
Цилиндрсимон кататермометрнинг шкаласи 35 дан 38
0
С
гача белгиланган,
шарсимонники эса 33
0
Сдан 40
0
Сгача белгиланган. Агар кататермометрни
хаво хароратидан юкори
булган хароратгача киздирилса, у совиѐтганда
хароратлар фарки ва хаво харакати хисобига маълум микдордаги иссикликни
йукотади, 38
0
С дан 35
0
С гача совитилганда у резервуарнинг 1 см юзасидан
катъий муайян микдордаги иссикликни йукотади. Бу кататермометр фактори
/F/ деб аталади ва хар бир асбобнинг орка томонида курсатилган булади.
Хавонинг совитиш кобилиятини /Н/ аниклаш учун кататермометрни ундаги
спирт найчанинг юкори кисмидаги кенгайишнинг ярмини тулдиргунча иссик
сувда /80
0
С/ киздирилади. Кейин кататермометр сувдан олиниб, курук килиб
артилади ва аниклаш олиб бориладиган хонада штативга осиб куйилади.
Шундан кейин секундомер ѐрдамида спирт устунчасининг 38
0
С дан 35
0
С
гача пасайиш вакти аникланади.
Тажриба 2-3 марта такрорланади ва уртача киймат хисобланади.
Хавонинг
совутиш кучи куйидаги формула буйича аникланади:
Н=F/ Т бу ерда
Н – совиш
катталиги;
F– кататермометр фактори (у асбобда ѐзилади);
Т – спирт устуни 38
0
С дан 35
0
С гача тушиши учун кетган вакт, секундларда.
Хавонинг совитиш кучи унинг тезлигига тугри пропорционал богланган.
Кататермометр билан улчаганда хавонинг совутиш кучи меѐрда 7 кал. сек.
булиши керак. Агар ундан куп булса хонада утирган одамлар купрок совуши
мумкин булади, 7 кал/сек.дан кам булганда эса –
хонадаги одамлар исиб
кетиши мумкин булади.
Хавонинг совутиш кучи ва хонадаги хаво хароратини билган холда формула
ѐрдамида хаво харакатини тезлигини аниклаш мумкин. Агар хаво
харакатининг тезлиги 1 м секунддан кам булса (Н/Q 0,6дан кичик),
куйидаги формуладан фойдаланилади:
V
1=
Агар хаво харакатининг тезлиги 1 м секундидан юкори ( Н/О 0,6 дан куп)
булса, куйидаги формуладан фойдаланилади:
V
2=
бу ерда
12
Бунда:
У – хаво харакатининг тезлиги, м/сек;
Н – совиш катталиги;
Q – асбобнинг уртача харорати 36,5
0
(Q
1
) ва хона хавоси харорати (Q
2
)
орасидаги фарк;
Яъни Q = Q
1
– Q
2
0,2 ; 0,4 ва 0,13; 0,47 – эмпирик
коэффициентлар
Do'stlaringiz bilan baham: