Узбекистон согликни саклаш вазирлиги

 

---

4 
 
Ҳавонинг физикавий хусусияти 
Ердаги иссиклик манбаи бу - Қуѐшдир. Атмосфера фақат тўғридан-
тўғри тушаѐтган нурлардан эмас, балки асосан қизиган ердан кўтарилган 
иссиқлик, қайтарилган нурлар билан исийди. Шунинг учун тропосферада 
ердан юқори кўтарилган сари ҳарорат пасаяди. Ҳаво ҳарорати йил фасли, об-
ҳаво, булутлар, ер сатҳидан қанчалик баланд кўтарилганлигига боғлиқ. Бир 
кеча-кундузда ҳарорат ўзгариши қуѐш радиацияси интенсивлигига ва кун ва 
туннинг узунлигига боғлиқ. Экваторда кун ва тун узунлиги тенг, қутб 
полюсларида эса – ѐзда қуѐш ботмайди (қутб куни), қишда эса қуѐш 
чиқмайди (қутб туни). Ҳар бир 100 м баландликка кўтарилганда ҳарорат0,6 
0
С га пасаяди. 
Организмнинг ўта исиб кетишида 2 хил патология кузатилади: исиб кетиш ва 
тиришиб қолиш касалликлари. 
Енгил шаклдаги исиб кетишда бош огриғи, тананинг бўшашиши, кўнгил 
айниши, қусиш кузатилади. Нафас ва пульс тузлашади, кучли тарзда 
терлайди. Тана ҳарорати кўтарилади. Оғир ҳолларда эса иссиқлик уриши 
касаллиги билан кечади, бунда бирдан ҳушини йуқотиш, юзининг оқариб 
кетиши, пульс пасайиши, тана ҳарорати жуда юқори бўлиши, баъзи бир 
ерларнинг тиришиши кузатилади.
Тиришиш касаллиги шаклида эса қўл ва оѐқ мушакларининг, баъзида эса 
диафрагма ва қорин мушакларининг тиришиши (қискариши) кузатилади. 
Бунда туз-сув алмашинуви бузилади. Тана ҳарорати кўтарилмайди, пасайиши 
хам мумкин. Чунки кўп туз ва сув йўқотилган бўлади.
Қуѐшнинг қисқа тўлқинли инфрақизил нурларининг бевосита бошга 
таъсиридан эса қуѐш уриши касаллиги келиб чиқади. 
Ҳаво намлиги 
Ҳаво ҳароратининг организмга кўрсатадиган физиологик таъсири намликка 
боғлиқ, чунки бир хил ҳароратнинг ўзи, турли хил намликда организмга 
турлича таъсир этади.
Ҳаво ҳаракати тезлиги 
Ҳавонинг харакатланиши ер юзасини қуѐш нурлари билан иситилиши 
туфайли содир бўлади. Ҳаво исиганда ерда босим пасайган ва намлик ортган 
бўлади. Ҳаво массаси босим юкори жойдан пастроқ ерга ҳаракат қилиб 
келади.