Узбекистон Республикаси Олий ва урта махсус таълим вазирлиги. Тошкент Архитектура-курилиш институти Курулишни бошкариш факультети

Расм 14. Лойиҳа иштирокчилари


Лойиҳа менежери ўзларининг ва жамоа аъзоларининг функтсионал мажбуриятларини аниқ таърифлашлари керак. Расмий муносабатларнинг ўзига хос хусусиятлари ва функциялари билан биргаликда функтсионал мажбуриятлар лойиҳа жамоасидаги ролларнинг тақсимланишини аниқлайди.
Лойиҳа жамоаси таркибида асосий ролларни аниқлашга қаратилган кўплаб ёндашувлар мавжуд.
Ҳар бир жамоа аъзосининг ўзига хос хусусиятларига кўра, қуйидаги ролларни ажратиш мумкин:
ташкилотчи-координатор - одатда, жамоа етакчиси, амалий машғулотлар режалаштириш ва ташкил этиш, биргаликдаги тадбирларни ташкил этиш ва масъулиятни тўғри тақсимлаш маҳорати билан прагматик ва амалий фикрлаш қобилиятига эга жамоанинг аъзоси;
таҳлилчи - фикрлаш тизимига эга бўлган энг мувозанатли жамоа аъзоси;
музокарачи - юқори мулоқот қобилиятлари, ишонтитиш қобилиятига эга, ташқи муҳитда кенг алоқада бўлган гуруҳ аъзосидир;
танқидичи - танқидий фикрлайдиган жамоанинг аъзоси ва турли хил жамоавий ҳаракатларнинг барча хавфларини аниқлаш қобилиятига эга;
жамоанинг руҳи (қалби) - жамоанинг энг ҳиссий ва қувноқ аъзосидир, унинг “импулсе” ва “виждонидир”;
мутахассис - асосий операцияларни бажарадиган юқори малакали жамоанинг аъзоси;
хўжалик эгаси - жамоа жиҳозлари ва ускуналари учун масъул бўлган жамоа аъзоси;
фикрлар ишлаб чиқарувчиси(гўялар генератори) - энг эркин, мажозий фикрлаш тарзига эга бўлган, юқори даражадаги таълим, кенг дунёқараш, ривожланган ижодий фикрлаш билан жамоанинг аъзоси;
стратегист жамоа фаолиятининг асосий йўналишини сақлаб қолиш, лойиҳа туюлишини шакллантириш ва аниқлаштиришга қодир бўлган стратегик фикрлаш гуруҳининг аъзоси.
стратегист - стратегик фикрлайдиган, жамоавий фаолиятнинг асосий йўналишини сақлаб турадиган, лойиҳанинг тафаккурини шакллантириш ва аниқлаш қобилиятига эгажамоа аъзосидир.
Умумий версияда лойиҳа жамоаси менежер бошчилигидаги уч гуруҳдан иборат (14-расм): лойиҳанинг асосий жамоаси, ёрдамчи ёки қўллаб-қувватлаш жамоаси ва маслаҳатчилар.
Лойиҳа ходимларининг малакаси диққат билан ўрганиб чиқилиши керак. Бундан ташқари, лойиҳа ҳар бир жамоа аъзосининг малакасини ошириш имкониятини таъминлаши керак.
Ҳозирги вақтда лойиҳа менежменти мутахассислари учун иккита таниқли сертификатлаштириш тизими мавжуд бўлиб, уларнинг ҳар бири ўз касбий стандартига таянади:
1. ПМИ сертификати Америка ПМБОК стандартига асосланади ва ушбу ҳужжатда тавсифланган материал миқдори бўйича лойиҳа бошқаруви бўйича махсус билим даражасини баҳолаш имконини беради. ПМИ сертификатини муваффақиятли топширган мутахассис лойиҳа менежменти бўйича профессионал (ПМП) малакасини олади.
2. ИПМИ сертификати ИCБ стандартига асосланади ва лойиҳа менежерлари, дастурлари ва лойиҳа портфеллари ва лойиҳа ходимлари ходимларига эга бўлиши керак бўлган билим ва тажрибани баҳолаш имконини беради. Баҳолаш мутахассисликнинг техник, қизиқиш ва контекстуал элементларини, шунингдек, мутахассисларнинг амалий тажрибасини ва улар иштирок этган лойиҳаларнинг мураккаблигини ҳисобга олади. Лойиҳа менежменти соҳасида шахсий тажриба ва билимга қараб ИПМИ сертификатини муваффақиятли топширган мутахассис тўртта маҳорат даражасидан бирини олади:
Дастур ва лойиҳа директори (CПД);
Лойиҳа менежери (CСПМ);
Лойиҳа бошқариш бўйича мутахассис (CПМП);
Лойиҳа менежери (CПМА).
Инновацион лойиҳаларни бошқариш бўйича мутахассисларга "илмий-техник ва ишлаб чиқариш соҳаларида инновацион фаолият менежери" касбининг профессионал стандарти билан тартибга солинган махсус малака талаблари қўйилади.