Узбекистон Республикаси Олий ва урта махсус таълим вазирлиги. Тошкент Архитектура-курилиш институти Курулишни бошкариш факультети

4.3. Тузилиш ва лойиҳаларни бошқариш функциялари
Лойиҳани бошқариш учун тузилиш зарур. Тузилишнинг мазмуни лойиҳани синчковлик билан иерархик қуйи тизимлар ва таркибий қисмларга ажратишдир.
Лойиҳа таркиби ишлаб чиқилиши керак бўлган ёки ишлаб чиқарилиши керак бўлган маҳсулотларни аниқлаш учун мўлжалланган ва лойиҳанинг якуний мақсади билан амалга ошириладиган ишларнинг элементларини бирлаштиради.
Бундан ташқари, лойиҳани тузиш жараёни умумий лойиҳани режалаштириш жараёнининг ажралмас қисмидир ва унинг мақсадларини белгилайди, шунингдек консолидатсияланган (бош) лойиҳа режасини ва масъулият ва вазифаларни тайинлаш матритсасини тайёрлайди.
Бошқариш функциялари лойиҳанинг барча йўналишларида ва барча даражадаги менежерлар томонидан бажарилиши керак бўлган асосий, базавий фаолиятни ўз ичига олади.
Лойиҳа бошқаруви функциялари лойиҳани бошқаришнинг барча босқичларида ва босқичларида амалга оширилади: режалаштириш, лойиҳа назорати, таҳлил қилиш, қарорларни қабул қилиш, лойиҳа бюджетини тузиш ва бажариш, бажаришни ташкил этиш, мониторинг, баҳолаш, ҳисобот бериш, экспертизадан ўтказиш, текшириш ва қабул қилиш, ҳисобга олиш, бошқариш.
Лойиҳани бошқаришнинг кичик тизимлари объектлар таркибига ва лойиҳанинг бошқариладиган элементларига қараб, лойиҳада нисбатан мустақил равишда шакллантирилади.
Лойиҳанинг асосий объектлари ва бошқариладиган элементлари энг умумий шаклда: вақт, меҳнат, қиймат ва харажатлар, даромадлар, ресурслар ва хизматларни сотиб олиш ва этказиб бериш, ресурслар (аллақачон сотиб олинган), лойиҳа ўзгаришлари, лойиҳа рисклари, ахборот ва алоқа, сифат ва ҳоказоларни ичига олади. Ушбу кичик тизимлар деярли барча лойиҳаларда мавжуд. Ҳар бир ўзига хос лойиҳада ўзига хос қуйи тизимлар қўшилиши мумкин.
Қуйи тизимлар ва лойиҳаларни бошқариш функциялари ўртасидаги фарқ қуйи тизимлар мавзуга ёъналтирилганлиги ва функциялар муайян жараёнлар, протседуралар ва усулларга ёъналтирилганлиги ҳисобланади. Қуйи тизимни бошқариш деярли барча функцияларни амалга оширишни ўз ичига олади. Шундай қилиб, харажат режалаштириш ва харажатларни назорат қилиш бир хил мавзу бўйича - харажатларга асосланган бўлиб, харажат режалаштириш ва сифатни режалаштириш бир хил режалаштириш тартиб-қоидаларига, тармоқ моделларига ва бошқаларга асосланган.
Асосий фан соҳалари бўйича лойиҳаларни бошқариш тизимининг қуйи тизимлари қуйидагиларга бўлинади:
лойиҳа мазмунини бошқариш, иш ҳажми, вақтни бошқариш, давомийликни бошқариш,
харажатларни бошқариш, сифатни бошқариш, харидлар ва таъминотни бошқариш, ресурсларни тақсимлашни бошқариш, инсон ресурсларини бошқариш, рискларни бошқариш,
ресурсларни бошқариш, интегратсия (мувофиқлаштириш) бошқаруви, ахборот ва коммуникацияларни бошқариш.


Лойиҳа бошлаш жараёнининг асосий босқичлари кетма-кетлиги 3-расмда келтирилган.