Узбекистон Республикаси Олий ва ¤рта махсус таълим Вазирлиги

Ташқи олам билан алоқа каналлари орқали боғланиш воситалари. Модемлар, концентраторлар ва мултиплексорлар.

Фойдаланувчи хусусий компьютерни ишлатганида бошқа жойларда жойлашган компьютерлардан хам бир қанча маълумотларни олишга эхтиёж сезади. Бунинг учун эса у алоқа каналларидан фойдаланади. Лекин ушбу алоқа каналлари орқали маълумотларни узатишда бир қанча техник воситалар талаб қилинадики, буларсиз маълумотларни тўғри ва ўз вақтида узатищ мумкин бўлмайди. Матннинг кейинги қисмига ўтишдан олдин юқоридаги ишни амалга оширишда, яъни маълумот қабул қилишда, уни узатишда, сақлашда, бутунлигини таъминлашда ва бошқа операцияларда қандай қурилмалар талаб қилиниши мумкинлиги хақида бироз фикрлаб олинг. Уларнинг техник кўрсатгичлари қандай бўлиши мақсадга мувофиқ?
Модем - бу модулятор ва демодулятор қурилмаси бўлиб, сигналларни қабул қилувчи ва узатувчи жойларда, ахборот узатувчи марказларда бўлади. Модемлар модул ҳолатида ҳам бўлиши мумкин. Буларда ҳар икки йўналишда ишлаш учун биргина телефон канали етарли. Бир полосада «бир» 1270 Гц,
«нол» эса 1070 Гц, иккинчи полосада эса «бир» 2225 Гц, «нол» эса 2025 Гц билан кодлаштирилади.
Модемлар икки йўналишли каналнинг иккала охирида бўлиши шарт. Бу модемлар орқали маълумотларни оддий магнитофонга синхрон ёзиш мумкин, чунки бу частоталар овоз ва товуш диапазонида жойлашган. Идеал ҳолатда модемлар фойдаланувчи учун сезиларсиз бўлиб, худди ЭҲМ олдида тургандек сезилади ва дистанцион терминал масофа узоқлигини сезмайди. Узатиш тезлиги бўйича паст тезликдаги модемлар (600 бит-сек), ўрта тезликдаги (2400- 9600 бит/сек) ва юқори тезликдаги (56000 ёки 128000 бит-сек) мавжуд. Махсус модуляция турлари шунинг учун ишлатилади.
Булардан ташқари, модем қурилмасини факсимил алоқа воситаси билан бирлаштирган факс-модемлар ҳам бор. Улар ёрдамида Сиз матнли ва график маълумотларни фақат бошқа компьютерга эмас, балки оддий факс аппаратига ҳам узатишингиз мумкин.
Ташқи модемни ташқи портлардан бири COM1 ёки COM2 га улаш мумкин. Ички модем эса асосий блокдаги платага жойлаштирилади ва алоҳида порт талаб этилмайди.
Мультиплексор - концентратор бир неча абонентларни баробар ишлаш имкониятини яратиб берувчи қурилма бўлиб, бу ишловни биргина канал орқали таъминлайди. Бир неча каналлардаги сигналларни гурухлаб, зичлаб, ўтказиш имконияти кенгроқ бўлган канал орқали жўнатади. Каналнинг нариги томонида эса "демультиплекслаш" бажарилиб, ҳар бир каналнинг ўз сигнали ажратиб олинади. Концентратор деб бир неча терминалларни бир мавжуд физик каналга уланишига айтилади.
Хусусий компьтернинг бошқа қўшимча қурилмаларига қуйидагиларни мисол қилиб келтириш мумкин:

• 
  Джойстик – ручкали манипулятор;
  
• 
  Стриммер – магнит лентада архив маълумотларни сақлаш учун хизмат қиладиган қурилдма;
  
• 
  Сканер – расмлар ва матнларни компьютер хотирасига киритиш учун мўлжалланилган қурилма;
  
• 
  Товуш платаси;
  
• 
  Компакт дисклардан маълумотлар ўқиш учун хизмат қиладиган қурилма;
  
• 
  Трекобл – шар кўринишидаги маълумот киритувчи қурилма;
  
• 
  Тармоқ адаптери – компьютерни тармоққа улаш учун хизмат қилувчи қурилма;
  
• 
  График планшет – контур кўринишида ифода қилинган маълумотларни киритиш учун хизмат қиладиган қурилма;
  
• 
  График чизувчи қурилма.