Узбекистон республикаси кишлок ва сув хужалиги вазирлиги

15 : САБЗАВОТ ЎСИМЛИКЛАРИНИ КАСАЛЛИКЛАРИНИ ҲИСОБГА ОЛИШ.

Сабзавот ўсимликларини касалликларини ривожланиши ва тарқалишини башорат қилиш учун аввало ҳисоб олиш ишларини яхши билиш лозим. Сабзавот ўсимликлари очиқ шароитда сабзавот ва полиз экинларининг касалликларини ҳисоблаш. Энг кўп тарқалган касалликлар - фузариоз (Fuzarium oxyporum Sene), макроспориоз (Macrosporium solani El.et Nart), ун шудринг (Erysipha cichoracearum D. e u Spaeiotneca).

Бодринг ва полиз экинларида ун шудринг билан касалланиш даражасини аниқлашда қуйидаги баллар тузиш қўлланилади:
0 - зарарланиш йўқ;
1 - баргда бир неча доғ бор;
2 - баргда кўп сонли доғлар бор (5 % гача);
3 - барг 6-10 % зарарланган;
4 - барг 11-25 % зарарланган;
5 - барг 26-50 % зарарланган;
6 - барг 51-75 % зарарланган;
7 - барг 76-100 % зарарланган.
Бодринг ва помидор ҳосили ҳар йиғимда ҳисобланади. Бунда ҳар сафар меванинг касалланиш даражаси ҳисобга олинади.
Иссиқхона шароитида касалликларни ҳисобга олиш биринчи марта касаллик барглари пайдо бўлишига кўра, кейингилари эса касалликни ривожланишига қараб ўтқазилади.
Кичик ҳажмли тажрибаларда ҳар бир қаторда 5-10 тадан, катта майдонлардаги тажрибаларда эса 20-30 тадан модель ўсимлик белгиланади ва ҳисоб ишлари доимо айнан шу ўсимликларда олиб борилади.
Сабзавот ўсимликларини касалликларини ривожланишига таъсир этувчи асосий омиллар бу навларнинг касалликка чидамлилиги, даланинг агротехника ҳолати (алмашлаб экиш, озиқлантириш, суғориш, ўсимлик қолдиқларини йўқотиш, ерларни ҳайдаш ва х.к.) ва об-ҳаво омилларидир. Об-ҳаво омилларини асосийлари бу ҳаво намлиги ва ҳарорат ҳисобланади. Сабзавот ўсимликларида касалликларни ривожланишини башорати асосан мана шу омилларни ҳисобга олиб қайта ишланиб солиштириб тузилади.


Саволлар:

1. 
   Сабзавот ва полиз экинларини қандай касалликларини биласиз?
   
2. 
   Сабзавот экинларини касалланиш даражасида қандай баллар тузилишдан фойдаланилади?
   
3. 
   Сабзавот ўсимликларини касалликларини ривожланиши асосан қайси омилларга боғлиқ?
   
4. 
   Сабзавот ўсимликларини касалликларинин башорати қайси маълумотларга таяниб тузилади?
   

Адабиётлар: 1, 4, 6, 10.