Узбекистон республикаси фанлар академияси минтацавий булими хоразм маъмун академияси

XORAZM M A’MUN AKADEM IYASIAXBOROTNOM ASI -6(1)/2020
7; 13% 
l; 2%
11,
■ Dorylaimida
4; 8%
■ Monhysterida
24; 45%
■ Araeolaimida
■ Rhabditida 
Diplogasterida
16; 30%
■ Tylenchida
1; 2%
1 - diagramma. Limon nematodafaunasidagi turlarning turkumlar bo’yicha taqsimlanishi
Limon o ’simligi nematodafaunasi tarkibidagi avlodlar ham o ’z tarkibidagi turlar sonnining 
turlicha bo’lishi bilan farq qiladi. Masalan, Dorylaimida turkumidagi Eudorylaimus avlodi 4 ta, 
Tylenchida turkumidan Aphelenchoides avlodi 6 ta turlari bilan ro’yxatdan joy olgan bo’lsa, qolgan 
turkumlarning avlodlari 1 - 2 turlari bilan fauna tarkibidan o ’rin oldi.
Umuman olganda ro’yxatdagi 53 tur nematodalarning katta qismi Rhabditia (30,2%) va 
Diplogastria (47,2%) kenja sinfi vakillaridan iborat bo’ldi. Enoplia va Chromadoria kenja sinflari mos 
ravishda faunaning 13,2 va 9,4% qismini tashkil qildi.
Limon nematodafaunasi tarkibidagi turlarni o’simlikning vegetativ a’zolari va rizosfera tuprog’i 
qatlamlarida taqsimlanish xususiyatlarini tahlil qiladigan bo’lsak, turlarning biotoplar bo’yicha 
taqsimlanishida turli - tumanlilik qayd qilindi. O’simlikning ildiz sistemasida 27 turdan iborat 304 ta 
individ, rizosfera tuprog’ining 0-10 sm li qatlamida - 45 tur va 606 ta individ, tuproqning 10-20 sm li 
qatlamida 42 turdan iborat 375 ta individ va 20-30 sm li qatlamda 29 turga mansub 176 individ borligi 
aniqlandi. Ushbu raqamlardan ko’rinib turibdiki rizosfera tuprog’ining eng ustki (0-10 sm li) qatlamida 
nematoda turlari va ularning individlari ancha ko’p bo’lishi bilan ajralib turibdi. Shunga binoan limon 
o ’simligining vegetativ a’zolarida va rizosfera tuprog’i qatlamlarida turkumlarning o ’zaro turlicha 
nisbatda ekanligini ko’rsatadi. Masalan, limonning ildiz sistemasida topilgan 27 turning 1 tasi 
Dorylaimida turkumiga mansub bo’lsa, 1 tur Araeolaimida, 8 tur Rhabditida turkumiga, 1 tur 
Diplogasterida turkumiga, 16 turi Tylenchida turkumi vakillaridan iborat bo’ldi.
Limonning rizosferasi tuprog’ining 0-10 sm li qatlami nematoda turlarining turli-tumanligi va 
individlar sonining nisbatan ko’p bo’lishi bilan xarakterlanadi.
1
1 
2
16
1
■ Dorylaimida
1
3
11
■
l
■ Monhysterida
■ Araeolaimida
s
1
6
.
l
s
i
■ Rhabditida
■ Diplogasterida
p p i i n i n p i
Ildiz sistemasi 
0-10 sm 
10-20 sm 
20-30 sm