Узбекистан Республикаси Олий ва урта махсус таълим вазирлиги олий уцув юртлари талабалари


bet57/70
Sana24.01.2023
Hajmi
#901912
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   70
Bog'liq
Bozor iqtisodiyoti asoslari (M.Rasulov)

17'Жадвал
М аркетинг ва тижорий харакатни тсглаш тириш
концепцияларинн тавд ослаш
Курсаткичлар
Тижорий мракатни 
теалаштириш
Маркетинг
Асосий 
лиюфт
объскти 
Мацсадга эришув 
воситалари
Пировард мак;сад
Товарлар
Тижорий *аракатлар ва 
стимуллашгиришкинг 
чора-тадбирлари 
Сотув дежмики 
к?па#гириш \исобига 
фойда олиш
Истеъмолчилар талаби 
Маркетинг \аракатлари
Истеъмолчилар 
э)сгиёжини ковдириш 
Хисобига фойда олиш
Жадвалда келтирилган маълумотлар бу икки усул йуна- 
;шшининг турлилигини курсатади. Ч унки тижорийда иш ва 
мак,садга эришиш усуллари бошкд-бошкдцир. Тижорийда дик­
тат товарлар билан чегараланса, м аркетингда дикдат-эъти- 
бор истеъмолчига кдратилган. М а^сад умумий, яъни фойда- 
ни купайтириш, лекин бу турли й^ллар билан амалга ош а- 
ди, яъни маркетингнинг диктат марказида инсон истеъмоли 
ётади ва шунга йуналтирилган ф аолият туфайли пировард 
максадга эришилади.
Маркетинг фаолияти харажатлар билан бокликдир. Шу- 
н инг учун маркетингнинг самарадорлик муаммоси вужуд- 
га келади. Л екин бундан харажатлар окдайди м и, улар ке- 
ракм и, *атто умуман бундай тармок; зарурм и, деган са- 
вол тугилмайди. Чунки у бозор ш аро и ти д а зарур ва бозор 
тарак^иёти дараж асига мос \о л д а к ен гай и б , таком илла- 
шиб бормоте зарур. Ш унинг учун *ам ra n бунда эмас. 
\ а р
сохдда булганидек, асосий масала таш кил эта билиш, ундан 
яхши ф ойдалана олиш , кулай ч ега р а н и топ а билиш ва 
пировардида кутилган самарага эр и ш а билишдадир. Маъ- 
лумки, бозор ицтисодиёти ри вож т о п га н м амлакатлар- 
нинг бу со^ада х;ам тажрибаси катга. Б и зн и н г вазиф амиз 
бу тажрибалардан ?з шароитимиз, талабим из асосвда ф ой- 
даланиш.
www.ziyouz.com kutubxonasi


М аркетингни товар хдракатининг деярли барча боск,- 
ичларида зарур л и ги н и . яъни талабларни юзага келтира 
олиш ини. истеъмолчини тула кондира олишидаги адами- 
ятини куйидагича боск,ичма-боск,ич куриш мумкин. 1. Т о­
вар ю^ори с и ф атл и , маъкул ба^ода булган такдирда ис- 
теъмолчи бу товарга нисбатан ижобий муносабатда була- 
ди. Товар эгаси товар — пул м уомаласини куп уринмай 
амалга о ш и р и ш га муяссар булади ва уз м а^садига муш- 
кулсиз эриш ади. Натижада кузланган хажмдаги товарини 
сотиб, кутилган дараж ада фонда олиш и мумкин. Бундай 
мазмундаги м ар к ети н г савдо ф аолияти билан тенг були- 
ши мумкин. Ч у н ки бунда жуда чукур ва кенг булмаган 
махсус тиж орий-маркетинг фаолияти юз беради холос. Ай- 
тиш м у м ки н ки , м аркетинг мураккаб бозор ало^аларини 
харакатга келтириш да к;атнашувига кдрамай, бунда катга 
м ураккаблик йуц.
2. Бошк^ача ^олат \а м булиши м ум кин, яъни катта 
уриниш ларсиз харидорларни жалб этиш мумкин булма- 
ганда, кузланган микдорда товарларни сотиш, зарур фой- 
дани олиш учун катта таш килий-техникавий иш ларни уз 
ичига ол ади ган , кен г мик,ёсли тиж орий иш ларни талаб 
куладиган м аркетинг тизими талаб этил ад и. Бунда бозор- 
ни чу^ур урган и ш , реклама, ба^о сиёсати, товарларни 
сотиш ва сакдаш билан боти к; иш ларни бажариш, кдцок,- 
лаш, товарларни ураш, говарлар сотилгандан кейинги ис- 
теъмол б илан хизм атларни ую ш тириш каби иш ларни уз 
ичига о ладиган м аркетинг тизими талаб этилади. Бу, ал- 
батта оддий савдо эмас, балки товарлар х,аракатини меъё- 
рига етказиш б и лан боглик, барча иш ларни амалга ош и- 
риш дан иборат м ураккаб жараённи уз ичига олувчи мар­
кетинг хизм атидан иборатдир.
3. Бундан ташк,ари яна бош кача *олат мавжуд булиб, 
бунда товарларни сотиш анча огирлашиб, энди бунинг учун 
жуда куп 
1
^ушимча харакатлар кулиш туфайлигина зарур 
дараж адаги харидорларга эга булиш алохдда усуллар 
цуллашни талаб этади. Энди ф ирм а-корхона х,акукуй бо- 
зорча бош кдриш ни уз ичига олган мураккаб маркетинг 
тизимидан ф ойдаланиш и талаб к,илинади. Бунда албатга 
куриниб турибдики, эркин бозор узаро алокд шароитида 
иктисодиётнинг узини-узи тартибга солиш механизмлари 
харакатининг узи маркетинг тизим ини юзага келтиради. 
Маркетинг, аввало корхоналарнинг тиж орий фаолиятини
www.ziyouz.com kutubxonasi


и ф о д а
этиб, уларнинг бозордаги харакатлари таркибий к,ис- 
м и н и таш кш
1
этади. Бундай *о;ща м аркетинг товарларнинг 
истеъмолчилар томон вауларга етгунча булган харакатла- 
рини таш кил этиш билан боБлик; ф аоли яти н и уз ичига 
олади.
Бунинг зарурияти истеъмолчи талабига товарнинг мос 
кел и ш и , ш у асосда иш ю ри ти ш , и ш л а б чик,ариш ни 
ш у н т борлашдан келиб чикдци. М аълумки, х,ар бир тадбир- 
кор кур-курона иш бошламайди ва фак,ат таваккал кдлиб 
*аракат килмайди, шу билан бирга *еч сабабсиз уз сох;а ва 
тармогини танламайди. Албатга, бунда истеъмолчи талаби 
туртки булади. Айтганимиздек, тадбиркорнинг манфаати ис­
теъмолчи манфаатисиз амалга ошмайди. Д емак, унинг да- 
ромад олиш и, уларнинг даражаси товарларга булган талаб 
билан белгиланади.
Бозор шароитида асли мак,сад харакатлантирувчи куч фой- 
да олишга кдратилган булиб, бу ф акдт товар сотилиши ту- 
файли амалга ошади. Бунинг учун товар талабга эга булиши, 
уни сотиб олиш крбилиятига эга булган истеъмолчи мав- 
жудлиги зарур. Ш унинг учун *ар бир корхона, тадбиркор­
нинг товарларини истеъмолчигача етиб бориши, истеъмол- 
чини харидор сифатипд яхши билииш, товар ^аракатини тули- 
гача шунга кдрата билишгина фаолиятининг муваффак^ятли 
якунланишига имкон турдиради. Ж уда мураккаб булган и ш ­
лаб чикдриш билан бирга бозор талабидан келиб чикувчи 
ма^садли товар ^аракати, тижорат, истеъмолни ташкил этиш- 
гина тадбиркор, бозор кэтнашчиларининг асл мак,сддини руёб- 
гачикдриш и мумкин.
Бунда маркетингнинг урни тижоравий мазмунли товар 
хдракати ва харидорларга сотилиши жараёнидан иборат.
Ш унинг учун х,ам *ар бир то вар бозорини таш кил 
этиш , унинг Уз жойини топа б и л и ш , харидорни юзага 
келтира билиш , шу товар билан боглик, хизмат курса- 
тиш ни уюштириш, истеъмолчи талаби асосидаги барча 
хусусиятларга эга булган товар иш лаб чикдриш ни таъ- 
минлаш маркетингнинг фаолият сох,асини ташкил этади.
Бир суз билан айтганимизда, м аркети н г кенг куламли 
^одиса, таркиб топтан тизимдир. М аркетингнинг ватани 
АК1П. У туб мазмуни билан бозор иктисодиёти махсулидир. 
Бозорни энди маркетингсиз тасаввур этиш кртйин, чунки 
хозир маркетинг бозорнинг зарур ва кен г мазмунли тарки­
бий к^смига айланган. У бозор туфайли таракдий этиш би-
www.ziyouz.com kutubxonasi


л ая бирга, уз навбатида, бозорни тараккий эгш рищ ца кат- 
та ахамият касб этади. Чунки маркетинг корхона фаолняти- 
ни тула бозор ицтисодига каратади, унга бозор фаолияти 
мазмунини сингдиради.
Купинча м аркетингни фирма ва м икрои^гисодиёт би- 
лан чегаралашади. Аслвда унинг ахамияти бу билан чегара- 
ланмай, макроик;тисодиётга хам таъсир курсатади. Буни 
нималарда куриш м ум кин, деган савол турилиши табиий. 
Айтайлик, маълум тармок, маркетинг тизими махсулотнинг 
ялпи таклиф хаж м ига таъсир курсатади. Истеъмолчи тар- 
м о^нинг ялпи талаб хажми ишлаб чикдрувчи-тармокнинг 
маркетинг ти зи м и фаолиятига б о т и к , булиб, бунда талаб 
ва таклиф м увозонати маркетинг ахборотининг т>трилиги 
ва самаралилиги билан белгиланади. Аслида маркетинг нарх- 
навосиз рак,обат булишига к,арамай, бахонинг пайдо були- 
ши билан б евосита муносабатда булиб, булар доимо бир- 
бирини белгилаб келади. М аркетинг ти зим ининг ривож 
даражаси р акр б ат даражасига б о т и к , ва аксинча рак,обат 
мазмуни рак;обатчилар маркетинги тизим и ривожига бог- 
ликдир. Бундан таш кдри маркетинг тизим и молия ва кре- 
дитлардан ф ойдаланиш га таъсир этади.
Бундай тарм окдараро микро ва макро иктисодий узаро 
атокд ва борлю уш книнг томонлари булар билан чегаралан- 
майди. Мухими ш уки, ишлаб чик,арувчиларнинг маркетинг 
тизими ни ш ' узи м икро ва макро даражаларга булинган холда 
тармок — иш лаб чикдрувчи манфаатлари билан чегаралан- 
май, умумий том онларга хам таъсир этади. У тармокдараро 
мувозанатларга фаол таъсир курсатиб, бахонинг пайдо булиш 
механизмлари, талаб ва таклифнинг диалектик богликдиги 
мазмунига хам эга. Бундай х°лат факдт тармокдаргагина 
эмас, балки умуман тармокдараро икгисодий бошк,арувга 
Хам билимдонлик ва жавобгарлик даражада ёндашувни та­
лаб этади.
Маркетинг хизматида маълум даражадаги харажатлар би­
лан бандлик ва бу билан шурулланувчиларнинг билимдон- 
лиги, малака дараж алари билан рак,обатни эътиборга ол- 
ган холда харакат зарурлиги кузда тутилади. Чунки ракуб- 
ларга нисбатан килинадиган харакатларнинг устун булиши 
талаб этиладики, корхона ишлаб чикдриш ва товарлар- 
нинг сотилиш ини тулигача мавжуд ахволга буйсундири- 
ши зарур б^лади. Албатта, бунда м аркетинг корхона фао- 
лиятини тула бошк,арадиган даражада б^лади. Шунинг учун
www.ziyouz.com kutubxonasi


Хам маркетинг факдт махсус од ам ларнинг иш и булиб кол- 
май, корхона иш чиларининг харакатига ай ланиб кетади. 
М аркетинг фаолиятини нимага кдратиш керак, бор товар- 
ни сотиш б ил ангина овора булиш к ер ак м и ёки иш ни ха- 
ридордан бош лаб, унга караб товар иш лаб чикариш дан 
бошлаш керакми? Маркетингда н и м а асо с булиши керак, 
товарми ёки бозор ва унинг мухитими? Бундаги хулосалар 
асосида маркетинг комплекси ётади. Ж авобни ундан киди- 
риш керак.
М аркетинг харакатида ком плекслилик талаб этилиб, бу 
хам ички, хам таш ки ком плекслиликни уз ичига олади. 
Умуман, м аркетинг комплекси м аълум бозор ёки унинг 
Кисмини каноатлантирувчи узаро ал о кал ар йикиндиси 
булиб, у бу ж араённи куршовчи сиёси й , маданий, ХУКУКИЙ 
ва бош ка шунга ухшаш таш ки о м и лл ар н и хисобга олган 
холда юзага келади. Корхонанинг бозор шароитидаги ф ао- 
лиятига таъсир этувчи ташки м ар к ети н г комплекси куп 
кирраликдир.
21 
-тарх.
Давлат ва унинг муассасалари ф аоли яти ни н г корхо- 
налар иш ига таъсири ёки худудий м ухитнинг эркин икти- 
содий харакат учун ахамияти тугрисида куп галириб Ути- 
риш нинг хожати й у к Виз юкорида ти л га олган холатлар 
Хакида тухталиб утамиз.
Демографик холатни олсак, бу и кки томонлама ахамият 
касб этади: иш кучи резерви, унинг си ф ати ва микдори, 
шу билан бирга у истеъмолчи-харидорки, хар бир кор­
хона фаолияти тУла шунга каратилган булиши керак.
Ижтимоий-маданий холаталбатга истеъмолга, демак то­
вар хиллари ва микдорига таъсир курсатадики, уни марке­
тинг эътиборидан четда крлдириб булмайди. Ишчи ёкизиё- 
ли хаёти ва талаби, болалар ёки кдриялар. киш лок ва шахар
www.ziyouz.com kutubxonasi


ахрлиси кабиларни маркетинглик фаолияти билан шутулла- 
нувчилар эътиборга олмай иложлари йук,.
Бозор холатини олсак, бу тур л и омиллар таъсирининг 
якуни, у тиж орий кддриятни ва товарлар рак;обатлилиги- 
ни белгилаб беради. Рак,обатни юзага келтирувчи икки хил 
омиллар булиб, улар доимий таъсир этувчи ва камдан-кам 
таъсир этувчи омиллардир. Биринчисини англаш ва алдиндан 
билиш м умкин булса, иккинчиси бундай эмас. Айтайлик, 
умумий таракдиёт шароитининг узгариб бориши, инф ля­
ция, илмий-техника ривожи кабиларни доимо сезиб туриш 
мумкин. Л екин мавсум таъсири, офат, ижтимоий фалокат, 
ракрбатчилар таъсири кабиларни олдиндан билиш ва уз вак,- 
тида э^исобга олиш к^йин.
Бозор х,олатини, истеъмолчилар хусусиятларини бел- 
гиловчи механизмлар махсус мавзуларда курилиб, улар- 
нинг купчилиги билан, яъни айтайлик, таклиф ва талаб, 
уларнинг м увозанати, ба*о, ра^обат, бозор иштирокчи- 
лари билан ю кррида танишиб чикдик. Энди диккатимиз- 
ни м аркетингнинг ички комплексига кдратамиз. Бунга 
товар, инвестиция, ба^о, товарларга кушимча ишлов бе- 
риш, реклама, сотув шакллари кабиларни киритиш мум­
кин. Ю цорида кдйд кдлинганидек, буларни корхона мар­
кетинг туфайли бошк,ариши ва назорат этиши мумкин.
МАРКЕТИНГНИНГ ВАЗИФАЛАРИ
Товар хдракатини кузатиш ва мак,садга мувофик, йунал- 
тириш маркетингдаги асосий мак,сад булгани учун товар 
энг асосий объектдир. Бу ма^сулот, хизмат курсатиш ёки 
ахборот ш аклларида намоён булиши мумкин. Бундаги энг 
му*им нарса харидорнинг эътибори булиб, харидор учун 
зарур булса ва у сотиб олса, шунда товар мазмунига эга 
булади. М аълумки, тадбиркор учун энг муэ^ш нарса то­
вар, унинг даромади, оладиган фойдаси шу туфайли амалга 
ошади. М аркетингнинг мацсади товар дунёсида уз товари- 
ни аникдаш ва белгилаш, унинг мак,садга мувофик; \apa- 
катини таъминлашдир. Уз товарининг бозорда ало\идали- 
гини таъминлаш маркетингнинг му^им вазифасидир.
М аркетинг иш курадиган товарнинг бозор учун за- 
рурлиги, вак;тнинг узо^ ва к;иск,алигини аникдаш бир- 
ламчи вазифадир. Бунда, биринчидан, товарнинг бозор­
да пайдо булиш даври ва аста-секи н унинг сотилиши 
\аж м и н и н г ортиб бориши. иккинчидан, товарнинг тезда
www.ziyouz.com kutubxonasi


бозорда инобатга олиниши ва ф ойданинг сезиларли равиш - 
да купайиш и, учинчидан, сотилиш и хажми усувининг се- 
кинлаш уви, фойданинг усиш дараж асига етиши ва нихоят 
унинг иасайиш даври ва туртинчидан, товар сотилиш хаж- 
мининг кескин пасайиши, шунга кура ф ойданинг куск,а- 
риши даврлари асосий боскучлардир. Умумлашган холда то ­
вар умри (мавжуд даври) турт даврдан иборат булиб, улар 
сингиш , усиш, ривожланиш ва суниш даврларини таш кил 
кдпади. Ш у даврлар хусусиятига к,араб товар сиёсатини бел- 
гилаш талаб этилади.
Товар сиёсатининг асосий м азм уни к;айси товарни ва 
цайси микдорда ишлаб чикдриш кер ак эканлигини бел- 
гилашдан иборат. Товарнинг бозордаги холига караб к,ан- 
дай усуллар билан булмасин узгартириб булса хам сак,лаб 
к,олиш ёки бу товардан воз кеч и ш , я н ги си н и ярати ш
каби хал кдпувчи йул танлаш талаб этилади. Буларнинг 
хар бирининг уз ижро йули бор. Б ири н чи си, товар мав- 
кеини сак^аш учун уни янгилаш га харакат кулиш , шу 
туфайли унинг харидоргирлик хусусиятини саклашдир. 
Б ун д а т а ш к и к у р и н и ш и н и у з г а р т и р и ш , к а н д а й д и р
кушимча иш ни бажариш, м одалаш тириш ёки истеъмол 
хизматини куллаш кабилардан ф ой даланиш керак.
Товардан воз кечишни олсак, бу унинг ишлаб чик;ариш- 
ни тухгатиш деган суз. Бу, аввало сарф-хдражат узини оклай 
олмаганлиги билан белгиланади. Товар бозорда яхши Угмаса 
ёки хом ашё, материал цимматлашиб кетса шу билан бирга 
товарнинг истикболсизлиги, янги технология буйича янги 
товарларга утиш сезилган вактда ш ундай карорга келиш 
мумкин.
Янги товар иишаб чикдриш аввало бозор талаби асоси- 
да, шунингдек, корхона фаолиятини кенгайтириш , унинг 
рентабеллигини кескин ошириш кабилар туфайли белгила- 
нади. Бунда бир неча омиллар мавжуд булиб, улар к^торига 
бозор таъсири, товар хусусияти, сотиш муаммолари, ишлаб 
ч и в д и ш кабилар киради. Бунда, албатта бозор ривожи ис- 
тикболи катта ахамият касб этади ва товарнинг бахоси хал 
^илувчи роль уйнайди. Ишлаб чик,аришда эса янги товарга 
мос кувват вахунармандлар им конияти, хом ашё мавжуд- 
лиги, техник таъминот кабилар белгиловчи омил булиши 
мумкин.
Янги товар ишлаб чикдришни тезлаш тириш , аввало 
истеъмолчи талабини чукур туш униш , маркетингга кат­
та эътибор бериш , янги технологиядан фаол фойдаланиш 
кабиларга боЕликдир.
18 — А/. 
Расулов
273
www.ziyouz.com kutubxonasi


Хар бир иш лаб чикдрувчи учун янги товарни т$три тан- 
лай билиш катта а^амият касб этиб, бу кулай харидор ва 
харидорлар гурух,ини топа билиш, мутями бир хил товарга 
к^п микдорда бир хил харидорларни аникдаб, булар билан 
иш олиб бориш га боктакдир. Бу бозор кдесмларини белги- 
лай билиш ёки бош кдча кдлиб айтгавда, бозор сегментаци- 
ясини амалга ош ириш заруриятидир. Маркетинг ишида асос 
булган бозорни айрим кисмларга так;симлаб иш куриш бо- 
зордаги ф аолиятга аникушк киритиш, яъни таваккалчилик 
билан бозорга кириш эмас, балки унинг Узига керак аник; 
к^смини топиш ва белгилашдан иборатдир. Бозорни кдесм- 
лаштирув бир хил, бир хусусиятли товарларга му^тож ис- 
теъмолчилар гурухини танлаш, ^ак^к^й бозор талабини топа 
билиш жараёнидан иборатдир.
Ш ундай х;аракат туфайли маркетинг 

товарининг ха- 
ридорларини топади ва уларнинг сон и н и к^пайтириб бо- 
ради. Бозор кисм ларининг турри белгиланганлигини кан- 
дай билиш м у м к и н ва бунинг мазмуни ним адан иборат? 
Биринчидан, бозор кисмлари аникдиги даражаси, иккин- 
чидан, хдр бир к,исм *ак,ида маълумот-ахборот мавжуд- 
лиги ва буларни сам арали ба^олаш, улчаш мумкинлиги, 
учинчидан, тан л ан ган бозор к;исмининг кузланган ф ой- 
дани кел ти р и ш и , т^ртинчидан, бу кисм да товарнинг за- 
рурий хдракати, рекламаси таъминланган х;о;ща уни фой- 
дали со ти ш н и н г им кони мавжудлиги кабиларни таъмин- 
лашидир.
М аркетинг назариясида бозорни к^смлаш тириш нинг 
аник, омиллари булиб, уларнинг йигиндиси унинг ташк;и ва 
ички ком плексини белгилайди. Булар кдторига куйидаги- 
ларни киритиш мумкин: мижозлар, ракрбатчилар, ^окими- 
ят, ресурслар ва корхона имкониятлари.
Бозорни цисмлаштнришда (сегментлаштириш) мижоз- 
ларн инг товарларга нисбатан м анфаатдорлиги даражаси, 
уларнинг ^аж м и, яън и ^анча харидор бу товарлар туф ай­
ли уз тал аб лари н и к,ондира олиш лари, мавжуд ва б^ла- 
жак м иж озларнингтулов ^обилиятларини аник^аш а ^ м и -
ятлидир. Рак,обатчиларни олсак, ким лар рак;иблик к,или- 
ши м ум кин, рак,иблар нималарни такли ф этиш и, товар, 
хизм атларнинг сиф ати, нархи, хизмат хиллари кабилар 
эътиборлидир. Хокимият омилида уларнинг корхонага бог- 
лик; тармок, ва со^аларга таъсир даражаси кабилар х;исобга 
олинади. Ресурслар омили таъминотмасаласи, уларни со-
www.ziyouz.com kutubxonasi


тиб олиш имкониятлари, 
М О Н О П О Л Л И К К И Л И Ш
и м к о н и я ти
кабилардан иборат. Корхона имкониятида ун и н г куввати. 
товар иш лаб чицариш *аж м и, уз-^зин и м о л и я в и й таъ- 
минлай олиши ва кредит му^тожлиги, б елгиланган бозор 
к^смида иш куришда корхона ходимларининг и м кон л ари
кабилар эътиборлидир.
Бу омилларни ^рганган ^одда истеъмолчилар талаби им- 
кони борича аникданилади, яъни унинг ёш и, ж и н с и , кас- 
би, оилавий а^воли, даромади ва ^оказолар. Ч унки булар- 
нинг барчаси а^амиятлидир. Маркетинг бозорни цисмлаш - 
тирищца харидорларнинг янги товарга нисбатан мослашуви 
даражаси ва имкониятларини \исобга олиш и зарур. Ч унки 
баъзи харвдорлар товар хилларига бефарц б^ладилар. Бир 
хиллари эса янги товарга тез мослашади, бошкдпари секин- 
лик билан куникади, бир хиллари куника олмайди ва \оказо. 
Буларни эътиборга олган х,олда сотиладиган товар ^аж мини 
бел гил аш мумкин.
Бозорни кисмлаш тириш , яъни ?зи учун зарур аник; б о­
зор ^исмини белгилаш ^ ак^к^й бозорни тайёрлаш дан и б о ­
рат булиб, сунгра унта дадил товар олиб чикдеш м ум кин. 
Агар бозор кенг *ажмли ва янада кенгаядиган, ш у билан 
бирга унда к,ондирилмаган талаб ^ам мавжудлиги, бундан 
корхона фойдаланиши мумкинлиги аникуганса, албатта бу 
унинг зарурий ва самарали бозор эканлигини билдиради. Бу 
бозорни тайёрлаш жараёнига киради.
Ш у билан бирга товарни маълум бозорга ^ози рлаш
ж араёни *ам б^либ, бозор ки см лаш ти р и лган ва т^ л а 
Узлаштирилгандан кейин бемалол янги товар чик,ариш 
имкони тугалади.
Маркетинг фаолиятида план, планлаштириш уз урни- 
ни эгаллайди. Маълумки, и^гисодий ф аолиятни дастур- 
лаш, бунда тижорий ва истик,болли вазиф аларни б елги ­
лаш асос б^либ \исобланади.
Америка маркетинг ассоциацияси м аркетингни п л а н ­
лаш тириш ва фикрлар, ечимларни амалга ош и ри ш , ба^о- 
ни белгилаш, гоя, товар ва товарлаш ган хи зм атларни ай - 
рим шахе ва таш килотлар мак,садини к,ондириш учун 
б^лган ^аракатни таъм инлаб, сотиш дан иборат д е б и ф о - 
далайди. Бундан шундай хулоса чикдриш м ум кинки, 

Download

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   70




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish