Uzatish funksiyalari Bir o‘lchamli uzluksiz stasionar chiziqli sistemaning differensial tenglamasini umumiy ko‘rinishda quyidagicha ifodalash mumkin

ULTRATOVUSHLI VA RADIOTO‘LQINLI SATHO‘LCHAGICHLAR

• Hozirgi paytda sanoatda ultratovushli sathoichagichlar keng tarqalmoqda. Bu asboblar boshqa asboblarga nisbatan kontaktsizlik, yuqori aniqlik, kichik inersionlik, katta chegarada va agressiv suyuqliklarda ishlatilishi kabi bir qator muhim afzalliklarga ega. Ammo o ‘lchash sxem alarining m urakkabligi, shuningdek, yetarli darajada ishonchli bo‘lmaganligi sababli, bu asboblar boshqa qurilmalardan foydalanish mumkin bo‘lmagandagina ishlatiladi. Ultratovushli satho‘lchagichlarning ishlash prinsipi suyuqlik, gaz (havo) chegarasidan tovush toiqinlarining qaytish prinsipiga asoslangan. U ltratovush im pulsining havo va oichanayotgan m uhit (suyuqlik) chegarasi sirtidan qaytish kattaliklari akustik qarshilikning keskin farqi natijasida sodir bo‘ladi. 5 .1 3 -rasmda ultratovushli sathoichagichning strukturaviy sxemasi ko‘rsatilgan.

• Impuls ultratovushli tebranishlar generatori 1 dan nurlatgich 2 orqali sathi oichanayotgan sig‘imga uzatiladi. Ultratovush toiqinlar oichanayotgan muhitda tarqaladi va suyuqlik-havo chegarasidan qaytadi. Qaytgan toiqinlar muhitdan teskari yo‘nalishda o'tadi, nurlatgich 2 ga o‘xshash ultratovush tebranishlar qabul qilgichi 3 ga keladi, u yerdan ultratovushli impuls kuchaytirgich 4, vaqt oraligini hisoblaydigan qurilma 5 va oichash asbobi (potensiometr) 6 ga keladi. Suyuqlik sathi oichash impulsining yuborilishi va qaytishi orasidagi t vaqt bo‘yicha aniqlanadi, ya’ni (5 -21 ) bu yerda: / / — suyuqlik sathi; C — suyuqlikda ultratovushning tarqalish tezligi. Vaqt oichagichda olinadigan akslangan (qaytgan) signalning kechikish vaqtiga mutanosib boigan o‘zgarmas kuchlanish shkalasi sath birliklarida darajalangan potensiometrga beriladi. Nurlatgich sifatida bariy titanat, pyezokvars, magnitostriksion elementlar ishlatiladi. Ko'pincha ultratovushli tebranishlarni yuboradigan va qabul qiladigan asbob sifatida bir qurilmadan foydalaniladi. Bu qurilma oichash jarayonining boshida nurlatgich vazifasini bajarib, impuls yuborilganidan so‘ng qabul qilgich sifatida ishlaydi.

• Ultratovushli sathoichagichlar 45 mm dan bir necha o‘n metrgacha oichash diapazoniga ega. Oichanayotgan muhit harorati —50 °C dan +200 °C gacha yetishi mumkin. Y o i qo'yiladigan asosiy xatolik + 2,5 %.