Uygur, qaqauz, quzey

3.6. Bədii nəsrin yaranması və formalaşması
1934-cü ildə çap olunan “Atasını cası“ (“Atasının oğulu”) (ya- 
zarı Salix Xoçuyev, 1910-42) və “Maqomet bla karabin” (Ma- 
qomet ilə karabin) (yazarı Axmat Bilimğotov, 1910-60) kitabları 
qaraçay-malkar dilində çap olunan ilk nəsr kitablarıdır. Uzun illər 
rəhbər partiya-sovet işində çalışmış Xasan Appayev (Appalanı) 
(1904-1938) nəsr sahəsində məhsuldar yaradıcılıqla məşğul ol- 
muşdur. Onun “Qara kübür“ (Qara sandıq) romanının birinci cildi 
1935-ci, ikinci cildi 1936-cı ildə çap olunmuş, əsərin üçüncü cildi 
isə 1937-ci ildə mətbəədən götürülərək məhv edilmişdir. Xabu 
Xatsıyevin (Xatsılanı) (1916-74) “Tamata“, Daut Bayqulovun 
(Bayqullanı) (1902-42) “Bekmurzanın caşavu“ (Bekmurzanın 
yaşamı) hekayələri, Bert Quetuyevin (Qurtulanı) (1910-2001)

---

“Bekir“ povesti, Maksim Qıttıvanovun (Qıttıvanlan) (1916-86) 
“Künümü küzgüsü“ və Osman Xubiyevin (Xubiylanı) (1918- 
2001) “Aybek“ (yazarın İkinci Dünya Savaşından sonra yazdığı 
“Assi“ romanı daha məşhurdur və bu əsər qaraçay-malkarların 
XIX yüzildə Osmanlı dövlətinə sürgünündən bəhs edir), Minal- 
dan Şavayevin (Şavalan) (1917) “Murat“ (1958) romanları bu 
ədəbiyyatda nəsrin “qaranquşlarından” sayıla bilər.
Qaraçay-malkar nəsrinin formalaşması və inkişafında 1960-cı 
illərdə Sovet rejimində baş verən yumşalma xüsusi rol oyna- 
mışdır. Bundan sonra Xabu Xatsiyev (Xatsilanı) (1916-74), Jana- 
kayut Zalixanov (Zalixanlını) (1916-95), Xalimat Bayramukova 
(Bayramuklanı) (1917-96), Osman Xubiyev (Xubiylanı) (1918- 
2001), Seyit Layranı (1925-2001), Süleyman Babayev (Babalanı) 
(1932), Üzeyir Julbyev (Julblan) (1932), Eldar Qurtuyev (Qur- 
tulanı) (1935), Jağafar Tokumayev (Tokumalanı) (1935) (o, mal- 
kar ədəbiyyatında ilk trilogiyanın (1976-83) yazarı kimi tanınır), 
Alim Töppeyev (Töppelani) (1937), Mussa Batçayev (Batçalanı) 
(1939-1982), Zeytun Tolğrov (Tolğrlanı) (1939), Boris Çırıkov 
(Çırııklanı (1949) və b. nasirlər ordusu yetişdi.