Uy vazifasini takrorlash

23-MAVZU: PRUJINALI VA MATEMATIK MAYATNIK

Uy vazifasini takrorlash:

1. Davriy harakat deb qanday harakatga aytiladi? Davriy harakatga turmushdan va texnikadan misollar keltiring.
2. Garmonik tebranish harakat tenglamasini yozing.
3. Garmonik tebranishning siljishi, amplitudasi, davri, chastotasi deb nimaga aytiladi?
Davriy tebranma harakat qiladigan jism yoki jismlar sistemasi mayatnik deyiladi. Tabiatda uchraydigan aksariyat tebranma harakatlar: prujinali va matematik mayatniklarning harakatiga o‘xshash bo‘ladi.
Bikrligi k bo‘lgan prujinaga osilgan mmassali yukdan iborat tizimga prujinali mayatnik deyiladi (5.3-rasm).
Prujinali mayatnikning tebranish davri.
Mayatnikning kinetik energiyasi:
Mayatnikning potensial energiyasi:
Sistemaning to’la energiyasi:
Cho‘zilmas va vaznsiz ipga osilgan hamda muvozanat vaziyati atrofida
davriy tebranma harakat qiluvchi moddiy nuqta matematik mayatnik
deyiladi.
Matematik mayatnikning tebranish davri. Gyugens formulasi.
Matematik mayatnikning quyidagi qonunlari kelib chiqadi:
1) matematik mayatnikning og‘ish burchagi (α) kichik bo‘lganda tebranish davri uning tebranish amplitudasiga bog‘liq emas.
2) matematik mayatnikning tebranish davri unga osilgan yukning massasiga ham bog‘liq emas.
3) matematik mayatnikning tebranish davri uning uzunligidan chiqarilgan kvadrat ildizga to‘g‘ri proporsional va erkin tushish tezlanishidan chiqarilgan kvadrat ildizga teskari proporsional ekan.
1. Prujinali mayatnikning siklik chastotasini ikki marta oshirish uchun uning qaysi parametrini necha marta o‘zgartirish kerak?
2. Matematik mayatnik osilgan ipning og‘ish burchagi qaysi qonun bo‘yicha o‘zgaradi?
3. Qanday shart bajarilganda, matematik mayatnik tebranishlari garmonik bo‘ladi?
MUSTAHKAMLASH
Birinchi mayatnikning tebranish davri 3 s ikkinchisiniki 4 s ga teng. Ular uzunliklari yig‘indisiga teng bo‘lgan mayatnikning tebranish davrini toping.
MASALA YECHISH NAMUNASI
E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT