Laboratoriya ishi №2 Yer tortish kuchining tezlanishi 'g'ni matematik mayatnik yordamida aniqlash. Ishning maqsadi

LABORATORIYA ISHI №2

Yer tortish kuchining tezlanishi 'g'ni matematik mayatnik yordamida aniqlash.

Ishning maqsadi: «g» ning qiymatini tajribada aniqlash.
Kerakli asbob va qurilmalar: Matematik mayatnik, sekundomer, lineyka va shtangensirkul.


Nazariy qism
Matematik mayatnik deb, vaznsiz va cho`zilmaydigan ipga osilgan moddiy nuqtaga aytiladi. Mayatnik bilan tanishishda uni uzunligi , massasi m bo`lgan moddiy nuqtadan iborat(1-rasm) matematik mayatnik tushiniladi. Muvozanat holatidan burchakka (2-rasm) og`dirilgan moddiy nuqtaga ikkita kuch: 1) og`irlik kuchi ; 2) ipning taranglik kuchi ta'sir qiladi. Bizga ma'lumki matematik mayatnikning - og`ish burchagi juda kichik bo’lsa, Tebranish davri T ning qiymatini quyidagi formuladan topamiz;
Т=2 (1). bunda: - matematik mayatnik ipining uzunligi.
g - og`irlik kuchining tezlanishi.
Agar tajriba natijasida T va ni aniqlab olsak: g- ning qiymatini (1) formuladan topishimiz mumkin. (1)- ning ikkila tomonini kvadratga ko`taramiz: T² = 4² (2) bundan; g= ² (3),
b

u yerda: Т= (4). 3- chi formulaga (4)-chi qo’yamiz, natijada “g” ni hisoblash uchun asosiy formula: g= (5).


Ishni bajarish tartibi.

1. 
   Avvalo millimetrli chizg`ich bilan mayatnik ipining OB orasidagi uzunligini o`lchab, (1-rasm)-dagidek qurilma yig`iladi.
   
2. 
   Sharchaning diametri shtangensirkul yordamida qayta-qayta o`lchanib, o`rtacha qiymati topiladi va radiusi aniqlanadi. U vaqtda mayatnik uzunligi quyidagicha hisoblanadi: L= ёки L= (6).
   
3. 
   Mayatnik tebranish davrini topish uchun, sharchani bir tomonga taxminan 5-6⁰ burchakka og`dirib, sekingina qo’yib yuborilib tebrantiriladi. Shu paytning o`zida sekundomerni ham ishlatib yuboramiz. Tebranish uchun ketgan vaqt aniqlanadi.
   
4. 
   Mayatnikning tebranish davrini topish uchun, mayatnik tebranishini kamida uch marta takrorlash kerak va (4)- formuladan hisoblanadi.
   

Bu uch galgi ma'lumotlarning o`rtachasini jadvalga kiritamiz:

№		N	t	T	g	g	
1. 2 3. 4 5.
O’rt.

Sinov savollari.

1. 
   Fizik va matematik mayatnik nima?
   
2. 
   g- ning fizik ma'nosi?
   
3. 
   Erkin tushish tezlanishi nima va nimalarga bog`liq?
   
4. 
   Davr, chastota va amplituda haqida tushuncha bering?
   
5. 
   Ishni bajarish tartibi aytib bering?
   
6. 
   Ishchi formulani keltirib chiqaring?