Uy-joy huquqi

I BOB
UY-JOY H LQ UQ INING TU SH U NC H A SI VA
PREDMETI.
UY-JOY QO NUNCH ILIG I (UY-JOY H U Q U Q IN IN G
MANBALARl)
1.1. O ‘zbekiston Rcspuhlikasi uy-joy huquqi
tushunchasi va tizimi
Kishilarning moddiy va ma'naviy ohtiyojlari orasida iuraijoygn 
bo'lgan ehtiyoj eng birinchi va asosiy ehtiyojlardan biri hisoblanadi. 
Zero, turaijoygn nisbatan ehtiyoji qondirilmasdan turib inson 
xotiijam hayot kechirish va o'zini erkin his qilish imkoniyatiga 
ega bolmaydi.
Fuqarolarning turarjoyga bo'lgan ehiiyojlarini qondirish bilan 
bog‘liq ijlimoiy munosabatlar hozirgi bnzor iqtisodiyoti sharoitida 
yangicha ko'rinish va mazmun kasb etganligini ta'kidlab o'tish 
joiz.
Bozor munosabatlari sharoitida kishilardagi boqimandalik 
tuyg'usi barham topa boshlashi bilan birgalikda. davlatga tegishli 
b o ‘lgan turarjoy binolarning katta qismi xususiylashtirildi. 
Shuningdek, xususiy mulkchilikka keng e'tibor berilishi munosa- 
bati bilan turarjoylarni xususiylashtirish. yakka tartibda uy-joy 
qurish, davlatga tegishli boimagan turli tashkilotlarning turarjoy- 
larni qurishi va ulami sotishi turaijoy huquqi fanining tushunchasi, 
maqsadi va vazifalarining tubdan o‘zgarishiga olib keldi. Jumladan. 
bozor munosabatlari sharoitidagi turaijoy munosabatlarini tartibga 
soluvchi yangi qonunchilik tizimining shakllanishi ham turaijoy 
huquqi fanining lushunchasi, predmeti va maqsadini aniqlash 
zaruratini qo‘ymoqda.
Ma’lumki, turaijoyga bo‘lgan ehtiyoj huquq subyektlari orasi- 
dan faqat fuqarolargagina xosdir. Shu munosabat bilan fuqaro- 
largina turarjoyda istiqomat qilish huquqiga egalar Garchi 
turaijoyga nisbatan mulk huquqi huquq subyekllarining har biriga 
tegishli bo ‘!sa-da, turarjoylardan foydalanish faqatgina fuqaro- 
larning yashashiga qaratilishi lozim.
6
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Shuningdek. turaijoy munosabatlari tizimida fuqarolarga qulay- 
lik tu g 'd iris h u c h u n z a ru r b o 'lg an k o m m u n a l x iz m a tlar, 
turavjoylarni tabiiy gaz. clcktr va issiqlik energiyasi, sovuq va issiq 
suv bilan ta'minlash kabi niunosabatlar mavjudki, mazkur ijtimoiy. 
iqtisodiy, huquqiy munosabatlar ham turaijoy huquqi sohasi uchun 
muhim ahamiyatga ega.
Ushbu holatlardan kelib chiqib aytish mumkinki, uy-joy 
huquqi deganda. huquq subyektlarining turarjoylarga nisbatan 
mulk huquqi, fuqarolarning turarjoylarda istiqomat qilishlari va 
davlal organlarining turaijoy sohasidagi vakolatlari bilan bog£Iiq 
munosabatiarni tartibga soluvchi huquq normalari yig‘indisi 
tushuniladi.
Uy-joy huquqining vazifalari quyidagi maqsadlardan kelib 
chiqib, uy-joy munosaballarini tarlibga solish hisoblanadi:
— fuqarolarning uy-joyga bo'lgan huquqini ta'minlash;
— uy-joy fondini saqlash va yaxshilash;
— uy-joy munosabatlari sohasidagi qonunchilik va huquqiy 
tartibot.
O'zbekiston Respublikasining uy-joy huquqini uch jihatdan 
kelib chiqib talqin etish mumkin:
1) huquq tizimirting bir qismi sifatida;
2) o'quv fani sifatida;
3) ilm-fanning bir yo‘nalishi sifatida.
E'tirof etish o ‘rinliki, mutaxassislar orasida uy-joy huquqining 
huquqiy tabiali xususida yakdil fikrlar mavjud emas. Ayrim 
mutaxassislar uy-joy huquqining mustaqil roli mavjud emas, shu 
sababli u fuqarolik huquqining kichik sohasi, deb hisoblashadi. 
Biroq uy-joy huquqining O'zbekiston Respublikasi huquq tizimi- 
dagi mustaqil kompleks huquq sohasi sifatida e'tirof etish maqsadga 
muvofiqdir1.
Huquq sohasi normalarining yig'inidisi va uning mustaqi) 
ahamiyatining e'tirofi nima bilan belgilanadi? Har qanday huquq 
sohasi o‘zining mustaqil tartibga solish predmetiga ega va boshqa 
huquq sohasidan farq qiluvchi individual usullar va manbalari 
mayjud bo'ladi. Uy-joy huquqi mazkur barcha belgilarga ega.
1