Uy ishi Iqtisodiyot nazariyasi Bajardi: Abdurahmonov Jasur Javoblar

Uy ishi

Iqtisodiyot nazariyasi

Bajardi: Abdurahmonov Jasur

Javoblar

1. 
   Gʻarbda asosan quldorlik munosabatlariga katta ahamiyat qaratilgan boʻlsa Markaziy Osiyoda qishloq xo’jalik faoliyat turlari muhim rol sifatida ilgari surgan.
   
2. 
   Amir Temur o’zining iqtisodiy siyosatida import qilingan tovarlarning ustiga 10% narx qo’shib sotishga ruxsat bergan va shu orqali xorij tovarlariga talabni kuchaytirib, xalq ehtiyojlarini to’laroq qondirishni uddalashgan. Bu qonun bugungi kunga kelib chesiz ehtiyojlarni chekli resurslar bilan qanday qilib to’laroq qondirish yo’lini topishi bilan muim ahamiyatga ega.
   
3. 
   Iqtisodiy faoliyatning maqsadi milliy iste’mol emas, balki milliy ishlab chiqarish bo’lgan bir sharoitda, davlat fuqarolarining qashhoqligi millatning boyishiga yordam beradi deb hisoblangan va shu orqali milliy iqtisodiyot rivojlanishiga sharoitlar yaratib berilgan.
   
4. 
   Dastlabki merkantalizm monetar deb nomlangan va uning asosiy g’oyalari - har qanday qimmatbaho narsa deb hisoblangan boylikni mamlakatdan iloji boricha chiqarib yubormaslik va boylikni saqlab qolish uchun xatto oltin va kumushlarni sindirishgan. Bu bilan oz miqdor bo’lsada boylikni o’zlarida saqlab qolishga urinishgan.
   
5. 
   Tomas Mann (Angliya), Kolbertizm, Monkreten (Fransiya). David Hyuman kabi insonlar merkantalizm oqimining iqtisodchi mutafakkirlari hisoblanadi.
   
6. 
   Italiya merkantalizmi siyosati importni ko’proq, eksportni minimal darajada ushlab turgan bo’lsa, Fransiya kolbertizmi mamlakatga erkin don olib kirishga ruxsat bergani bilan farq qiladi. Bu orqali Fransiya dehqonchilikni qashshoqlashtirdi.
   
7. 
   Merkantalizm va proteksionizm siyosatli mamlakatga albatta O’zbekiston keltirib o’tsak maqsadga muvofiq bo’lardi. Merkantalizmga misol - mamlakatdan boylikni olib chiqmaslik uchun rahbariyat valyuta kursini yuqori qilib qo’yishgan. Proteksionizmga misol - o’z mahsulotlarini xalqqa sotish uchun import qilingan mashinalarni mamlakatga olib kirish uchun mashina narxining ustiga yana shuncha narx qo’yib-gina chegaradan olib kirish mumkin.
   
8. 
   Merkantalizmning tarixiy taqdiri shundan iboratki, uning so’nggi vakillari narxlar qanday shakllanishi va cheklangan resurslar qanday taqsimlanishini bir biriga bog’langan yagona qarash sifatida shakllantira olmadi. Hatto laissez-faire g’oyasini qo’llagan keyingi merkantilistlar ham ularni qollab quvvatlash uchun bozor mexanizmi haqida yetarli tushunchaga ega bo’lishmagan. Shunday bo’lsada, A. Smit o’z tahlilini rivojlantirishda keyingi merkantilistlar adabiyotlaridan keng foydalangan.