Ўқув предмети: физика. Мавзу: Электр энергиясини ишлаб чиқариш ва узатиш Берилган кейс-стадининг мақсади

2. Электр узатиш тармоқлари. Электр энергияни электростанциялардан истеъмол қилинадиган жойларга узатувчи тармоқлар электр узатиш тармоқлари дейилади.
Электр энергияни узоқ масофаларга узатиш учун мўлжалланган электр узатиш тармоғи тўрт асосий қисмга эга (5- расм):
ток элтувчи симлар 1 ликопсимон изоляторлар 2 орқали таянчлар 3 га осилади. Таянчда момақалдироқдан ҳимоя қилувчи симлар ва яшинқайтаргич 4 ҳам ўрнатилган бўлади.
Момақалдироқдан ҳимоя қилувчи симлар яшинқайтаргич вазифасини ҳам бажаради ва электр узатиш тармоғини бевосита яшинлардан ҳимоя қилади.

5-расм

3. Пасайтирувчи ёрдамчи станция (подстанция)лар. Элеклр узатиш тармоқлари орқали узатилган электр энергия жуда катта кучланишга эга бўлгани учун ундан истеъмолчилар бевосита фойдалана олмайди. Шунинг учун истеъмол қилинадиган жойда унинг кучланиши пасайтирилади.
Кучланишни пасайтириш бир неча босқичда бажарилади. Электр узатиш тармоғининг охирига ўрнатилган пасайтирувчи трансформаторлар кучланишни 35-6 кВ гача пасайтиради. Шундан сўнг энергия истеъмол қилинадиган жойга узатилади.
Истеъмолчилар катта кучланишни трансформаторлар ёрдамида мўлжалланган кучланишгача пасайтиради. Одатда, хонадонларга тақсимланган электр токининг кучланиши 220 В бўлади. Демак электр станциялар яқинига кучайтирувчи трансформаторлар, истеъмолчиларга яқин жойларга эса пасайтирувчи трансформаторлар ўрнатилади.

6-расм

Электр энергияни узатиш ва тақсимлашнинг 6-расмда келтирилган соддалаштирилган схемасида трансформатор белги билан белгиланган, электр узатиш тармоқлари эса шартли равишда тўғри чизиқлар кўринишида тасвирланган.