|
Xomashyoni maydalash. Keramika va shisha mahsulotlari-ni ishlab chiqarishda xomashyoni maydalash turli mayda-lash-tuyish mashinalarida amalga oshiriladi. Bu mashina-larda maydalash modda bo’laklarini ezish, urish, ishqa-lash, yorish, uzish, portlash jarayonlari orqali ro’y beradi. Ushbu jarayon turi odatda moddalarning fizik xossalari, MODDa bo’lakchalarining o’lchami va belgilangan maydalash parajasiga qarab tanlanadi.
Masalan, gilning hajm og’irligi 1700—2000 kg/m3 va siqilishdagi mustahkamlik chegarasi 0,2—0,6 MPa; ohak-toshning hajm og’irligi 2630—3100 kg/m3 va siqilishdagi mustahkamlik chegarasi 40—380 MPa; kvartsning hajm og’irligi 2640 kg/m* va siqilishdagi mustahkamlik chega-rasi 80—145 MPa; shamotning hajm og’irligi 1700—2100 kg/m3 va siqilishdagi mustahkamlik chegarasi 10 MPa at-rofida bo’ladi. Xomashyoning ko’rinib turgan fizik xossa-laridagi farqqa qarab moddalarning maydalanishga mo-yilligi tuyish qobiliyati koeffitsienti orqali aniq-lanadi.
Tuyish qobiliyati koeffitsienti ma’lum darajada may-dalangan etalon va tekshirilayotgan moddalarning mayda-lashga ketgan solishtirma energiya mikdorlari nisbatini anglatadi va xomashyo turlari uchun quyidagi raqamlar bi-lan xarakterlanadi:
Gil
|
1,5 -
|
~2
|
Ohaktosh
|
0,8 -
|
- 1,1
|
Kvarts
|
0,6 -
|
- 0,7
|
Klinker
|
|
1
|
Dala shpati
|
0,8-
|
-0,9
|
Magnezit
|
0,7 -
|
- 1
|
Toshko’mir
|
0,7-
|
- 1,3
|
Maydalanayotgan modda bo’lakchalarining dastlabki o’lchami ularni karьerdan qazib olish, tashish va namli-giga ko’ra turlicha bo’ladi. Bo’lakchalar ko’rinishini shart-li sharsimon shaklda deb olsak, ularning diametri quyi-dagicha topiladi:
Do’rtacha =>//OL yeKI Do’rtacha = o’
Aksariyat holatda bu o’lchamning boshlang’ich holati 750— 250 mm ga teng bo’lib, tuyilganidan keyingi holati esa 0,01 mm va undan ham kichik bo’lishi mumkin.
Modda bo’lakchalari boshlang’ich o’rtacha o’lchami (Du ,,,.,) ping maydalangandan keyingi o’rtacha o’lchamiga (urtacha) pisbati materialning maydalanish darajasi deb ataladi ia u / harfi bilan belgilanadi: /-CH-rgacha ~ ^ur,a,a
Materiallarni maydalanish darajasi maydalash mashi-nalari uchun 4—30 ga, un tortish mashinalari uchun 300 gacha, ba’zi vaqtlarda esa bir necha minggacha bo’lishi mumkin.
Qattiq xomashyoni maydalashda valikli maydalagich, chopqirli maydalagich (tegirmon toshi va umuman bitta yoki ikkita toshaylanuvchi katokdan iborat yanchish uchun xiz-mat qiladigan mashina), bolg’achali yuzli (lunjli), ko-nusli. rotorli (zarbli) maydalovchi mashinalar, strugach (yumshoqroq xomashyoni qirish yo’li bilan maydalovchi ma-shina) va tonraspler (setka yuzasiga ishqalash orqali may-dalash%lar ishlatiladi. Un tortish mashinalari sifatida esa sharli, sterjenli va bolg’achali tegirmonlar qo’llani-ladi. Keyingi paytlarda ushbu maqsadda pnevmo-, vibro va energiya oqimli tegirmonlar keng qo’llanilmoqda.
Nomlari yuqorida qayd etilgan mashinalarning u yoki bu turini qo’llash yuqorida so’z yuritilgan uch faktor (siqi-lishdagi mustaqkamlik, bo’laklarning dastlabki o’lchami va mapdalash darajasi)ga bog’liq. Ohaktosh, kvarts va sha-mot kabi qattiqva mustahkam moddalar yuzli (jag’li, lunj-li) maydalagichlarda 100—200 mm o’lchamgacha maydalanadi. So’ngra bolg’achali va konus maydalagichlarda 10-—30 mm o’lchamgacha kichraytiriladi. Ushbu maqsadda zarbli mayda-lagichlardan ham foydalansa bo’ladi. Unda material katta tezlikda aylanayotgan to’qmoqgar va korpusga o’rnatilgan maxsus panjaralar yordamida maydalanadi. So’nggi marta xomashyo valikli maydalagichdan o’tgan gil bilan birga sharli tegirmonlarda ho’l yoki quruq usulda maydalanadi. Material suvsiz maydalangandagiga qaraganda suvda yaxshi maydalanadi, chuyki suv maydalanayotgan material qattiq-ligini keskin kamaytiradi.
Ohaktosh va boshqa komponentlar sharli tegirmonga uzluksiz ishlaydigan mexanizmlar yordamida o’zatiladi. Ularning ishini avtomatlar boshqarganligi sababli te-girmon doimo bir xil kuchlanishda serunum ishlab, mate-riallarni talab qilingan darajada maydalab va aralash-tirib turadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
