ЎҚув қЎлланма ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат бошқаруви

давлат лавозимини эгаллашдир
1
. Давлат 
лавозимини эгаллаш фуқаронинг мансаб ҳуқуқлари, мажбуриятлари, чекловлар ва ҳуқуқий жавобгарликнинг 
субъектига айланганидан далолат беради. Давлат лавозимларини эгаллашда қонунчиликда ўрнатилган 
ҳолларда баъзи бир чекловлар ўрнатилиши мумкин. Жумладан, фуқаролар қуйидаги ҳолларда давлат 
хизматида бўлиши ёки давлат лавозимини эгаллаши мумкин эмас:
1
Хожиев Э., Хожиев Т. Маъмурий ҳуқуқ. –Т.: “Фан ва технология”, 2008. Б.232.

---

68
IV БОБ. ДАВЛАТ ХИЗМАТИНИ 
ЎТАШ
u
фуқаро суд ҳукми билан муомалага лаёқатсиз ёки муомала лаёқати чекланган деб топилган 
бўлса;
u
суд томонидан фуқаронинг белгиланган муддатда давлат лавозимини эгаллаши тақиқланган 
бўлса;
u
тиббий муассасанинг хулосасига кўра, давлат мажбуриятларини бажаришга нолойиқ бўлса;
u
ўзаро яқин қариндошларнинг бўйсунуви асосида давлат хизматини битта давлат органи (корхонаси)
да ўташи ва бошқа ҳолатлар.
u
паспорт ёки унинг ўрнини босадиган бошқа ҳужжат;
u
меҳнат дафтарчаси (биринчи маротаба ишга кираётган шахслар бундан мустасно). Ўриндошлик 
асосида ишга кираётган шахслар меҳнат дафтарчаси ўрнига асосий иш жойидан олган 
маълумотнома;
u
ҳарбий хизматга мажбурлар ёки чақирилувчилар тегишлича ҳарбий билетни ёки ҳарбий ҳисобда 
турганлик ҳақидаги гувоҳнома;
u
қонун ҳужжатларига мувофиқ махсус маълумотга ёки махсус тайёргарликка эга шахсларгина 
бажариши мумкин бўлган ишларга кираётганда олий ёки ўрта махсус ўқув юртини тамомлаганлиги 
тўғрисидаги дипломни ёхуд мазкур ишни бажариш ҳуқуқини берадиган гувоҳномани ёки бошқа 
тегишли ҳужжатни тақдим этади.
Ўзбекистон Республикаси Меҳнат Кодексининг 79-моддасига биноан, ўзаро яқин қариндош ёки қуда-анда 
бўлган шахсларнинг (ота-оналар, ака-укалар, опа-сингиллар, ўғил ва қизлар, эр-хотинлар, шунингдек эр-
хотинларнинг ота-оналари, ака-укалари, опа-сингиллари ва болалари), башарти улардан бири иккинчисига 
бевосита бўйсуниб ёки унинг назорати остида хизмат қиладиган бўлса, бир давлат корхонасида бирга 
хизмат қилишлари тақиқланади.
Бу қоидадан истиснолар Ўзбекистон Республикаси Ҳукумати томонидан белгиланиши мумкин.
Давлат хизматига қабул қилишда талаб этиладиган ҳужжатлар қуйидагилардан иборат:
Ишга қабул қилиш вақтида ишга кираётган шахсдан қонун ҳужжатларида кўрсатилмаган ҳужжатларни 
талаб қилиш тақиқланади.
Асосий иш жой – Ўзбекистон Республикаси Меҳнат Кодексининг 81-моддасига мувофиқ иш берувчи 
томонидан ходимнинг меҳнат дафтарчаси юритиладиган ташкилотдир.
Ўриндошлик асосида ишлаш – ходимнинг ўзининг асосий ишини бажаришидан ташқари асосий 
ишидан бўш вақтида меҳнат шартномаси асосида бошқа ҳақ тўланадиган ишни 
бажаришдир.
Ўриндошлик асосида ҳамда бир неча касбда ва лавозимда ишлаш Вазирлар Маҳкамасининг 2012 йил 
18 октябрдаги 297-сон қарори билан тасдиқланган Низоми билан тартибга солинади.

---

69
ДАВЛАТ ХИЗМАТИ
u
вакант лавозимнинг пайдо бўлиши ва бу ҳақда маълумот берилиши;
u
номзодларни танлаш;
u
ходимни лавозимга тайинлаш ёки сайлаш тўғрисида бир қарорга келиш;
u
мансабга яраша хизмат вазифаларини бажаришга киришиш.
u
ходимнинг топширилаётган ишга лаёқатлилигини текшириб кўриш;
u
ходим меҳнат шартномасида шартлашилган ишни давом эттиришнинг мақсадга мувофиқлиги ҳақида 
бир қарорга келиши.
Ўриндошлик асосида ҳамда бир неча касбда ва лавозимда ишлаш тартибига риоя этилиши учун 
масъулият ўриндошлар ишлайдиган ташкилотларнинг раҳбарлари зиммасига юкланади.
Давлат ва хўжалик бошқаруви органларида, шу жумладан ўриндошлик асосида бир вақтнинг ўзида 
иккита раҳбарлик лавозимини эгаллашга йўл қўйилмайди (қонун ҳужжатларида белгиланган ҳоллар бундан 
мустасно).
Хизматга қабул қилишнинг ўзи маълум босқичлардан иборат
1
: