Утопия Жамоа шартномаси ижтимоий утопия муқобили сифатида

4.Жамоа шартномаси назарияси: ижтимоий давлатнинг келиб чиқиши

• Штейннинг қарашлари XIX асрнинг охири – XX асрнинг бошларида Германияда илғор иқтисодчи-олимлар ва социологлар орасида кенг қўллаб-қувватланди ва мазмунли ривожланишга эга бўлди. Уларнинг дунёқарашлари давлат анъанавий вазифаларини кенгайтириш ва кенг ижтимоий ислоҳотларни амалга ошириш ғоялари атрофида жамланди. Бунинг натижасида давлат нафақат хусусий мулкни ҳуқуқий ҳимоялашга ва тартибсиз равишда юзага келадиган ижтимоий тартиб ўрнатишга лаёқатли, балки қуйи синфларни моддий ва маънавий қўллаб-қувватлаш, уларнинг турмуш даражасини ошириш, ҳуқуқ ва эркинликларини кенгайтириш, уларни давлат ва жамиятга интеграциялаш, бунинг ҳисобига эса уларнинг қарама-қарши хулқ-атвори ва сиёсий ва ижтимоий инқилоблар хавфини бартараф қилишга ҳам қодир. Шу сингари концепцияларнинг тарқалиши давлат ва бозор, давлат ва жамият ўзаро таъсирини тушунишда янги анъаналарни қўйдики, уларга мувофиқ, давлат хўжалик ва ижтимоий муносабатларга уларни тартибга солиш мақсадида фаол аралашиши зарур бўлди.
• Қуйидан кучли босим шароитида, яъни ижтимоий ва иқтисодий жиҳатдан чекланган аҳоли гуруҳлари томонидан босим шароитида ўзларининг аҳволини яхшилаш фойдасига ишчилар ҳаракати кўламларини кенгайтириш ва унинг муҳитида радикал кайфиятларнинг ўсиши шароитида ушбу ғоялар ривожланган капиталистик давлатлар ҳукмрон элита томонидан кенг ижтимоий ғояларнинг бошланиши ва силжиши учун назарий асос сифатида талаб қилинган бўлди.

4.Жамоа шартномаси назарияси: ижтимоий давлатнинг келиб чиқиши

• Ижтимоий давлат ғоялари турли мамлакатларда турли вақтларда турли тезликда ва турли шаклларда амалга ошди. Босқичма-босқич серияли кичик ўзгаришлар кўринишида давлатнинг ижтимоийлашуви томонига аста-секин трансформациялашув давлат амал қилиши ва унинг жамиятдаги мўлжалланишини қайта кўриб чиқиш асосларини жалб қиладиган фундаментал тавсифдаги ўзгаришларга олиб келди.
• Вақти-вақти билан вужудга келадиган ҳаракатлар, тарқоқ анъанавий ва янгитдан такрор ишлаб чиқариладиган ижтимоий чоралар, давлатнинг ижтимоий фаолияти вақт ўтиши билан тизимли кўламли хусусиятга эга ва ижтимоий ҳодиса ва жараёнларнинг ривожланиши ва тартибга солинишида унинг мунтазам иштирокига айланди. Ижтимоий ислоҳотлар доирасида аниқ чора-тадбирларни амалга ошириш муддатлари, тезлиги, шакллари ва биринчи даражалилиги турли мамлакатларда иқтисодий, ижтимоий-сиёсий, маданий тавсифдаги аниқ омиллар мажмуи билан ҳамда ижтимоий муаммолар, синфий зиддиятларнинг ўткирлиги, аҳолининг таркибий ташкил қилинган гуруҳлари сиёсий йўналтирилганлиги тавсифи билан белгиланди [6, c. 110].
• Барча айтиб ўтилганлардан келиб чиқиб, бугунги кунда ижтимоий давлат ҳақидаги тасаввурнинг тарқалиши (айниқса, “умумий фаровонлик давлати” тушунчасининг таъсирида) энг аввало, унинг сиёсатининг ижтимоий ёрдам кўрсатиш, фаровонликни таъминлаш каби жиҳатларига олиб келади. Бунда ҳуқуқ ва эркинликларнинг тенглигини таъминлаш ҳақидаги масала – замонавий демократик давлатнинг узвий жиҳати кўп даражада ижтимоий давлат назариясининг фундаментал асоси ҳисобланади

ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАҲМАТ!