УТМИШГА НАЗАР | ВЗГЛЯД В ПРОШЛОЕ | LOOK TO THE PAST №8 | 2020 99
Великобритании проникнуть в Среднюю Азию усилили агрессию Российской империи.
Планы Российской империи изначально заключались в отвоевании Кокандского ханства у
ханств. Потому что территория государства была богата природным сырьем. Краткая
историография подобных вопросов была разработана в этом исследовании.
Ключевые слова: империя, капиталистическое развитие, ханство, Средняя Азия,
посольство, дипломатия, миссия.
Sadokat B. Khodjayorova, Academic Lyceum History Teacher
Samarkand Veterinary Medical Institute
HISTORICAL SURVEY OF DIPLOMATIC RELATIONS OF THE RUSSIAN EMPIRE AND THE KOKAND KHANATE IN THE XVIII-XIX CENTURIES ABSTRACT This article examines the establishment of the first trade relations of the Russian Empire with
the Central Asian khanates, and on this basis, intervention in the internal politics of the Central Asian
khanates began. We know that the Russian Empire, in addition to establishing internal order on its
territory, intensified its expansion to the east and south. Surrounded by internal strife and strife, the
backward Central Asian khanates could not withstand the pressure of the Russian Empire. In addition,
Britain's attempts to penetrate Central Asia intensified the aggression of the Russian Empire. The
plans of the Russian Empire were initially to conquer the Kokand Khanate from the khanates. Because
the territory of the state was rich in natural raw materials. A brief historiography of similar issues has
been developed in this study.
Index Terms: empire, capitalist development, khanate, Central Asia, embassy, diplomacy,
mission.
1.Dolzarbligi: Kishilik jamiayati o’tgan yillar davomida birqancha taraqqiyot bosqichlarini o’zboshidan
o’tkazdi. XVI asrga kelib navbatdagi tarixiy davr ya’ni, kapitalistik munosabatlarning qaror topishi
jamiyatdagi tub o’zgarishlarni boshlab berdi. Ishlab chiqarish munosabatlarinig keskin ortishi xom –
ashyo va arzon ishchi kuchiga hamda tovarlar sotiladigan bozorlarga ehtiyojni oshirib yubordi. Bu
esa o’z navbatida bosqinchilik, talonchilik urushlarini keltirib chiqardi. Iqtisodiy jihatdan kuchayib
ketgan davlatlar iqtisodi zaif davlatlarni harbiy yoki iqtisodiy yo’l bilan o’zlariga qaram qila boshladi.
Xuddi shu davrda boshqa mustamlakachi davlatlarga nisbatan qoloq bo’lsada, lekin Markaziy Osiyo
xonliklariga nisbatan harbiy va iqtisodiy jihatdan kuchli bo’lgan Rossiya bizning hududimizga o’z
e’tiborini qarata boshladi. Dastlab Sibir hududlarini egallagan Rossiya Markaziy Osiyo davlatlari
bilan ehtiyotkorona munosabatda bo’lib, faqat savdo aloqalari orqali munosabatlar o’rnatishga
harakat qilgan bo’lsa , XVIII asr boshlariga kelib uning bizning hududlarimizga bo’lgan munosabati
tenglik asosidagi hamkorlikdan chiqib keta boshladi. Butun XVIII asr davomida olib borilgan
diplomatic aloqalar, elchilik missiyalari faqat iqtisodiy ahamiyat kasb etgan bo’lsada, lekin uning asl
mohiyati xonliklarga, jumladan, Qo’qon xonligiga ham sir emasdi. Rossiya to’qimachilik
sanoatining gurkirab rivojlanishi oqibatida paxta xom ashyosiga bo’lgan talabni oshirib yubordi.
Qozoq juzlarining Rossiya imperiyasi tarkibiga qo’shilishi natijasida bevosita imperiya bilan
chegaradosh bo’lib qolgan Qo’qon xonligi esa bu mahsulotga boy edi. Dastlab paxtadan boj olishni
bekor qilgan Imperiya hukumati asta sekinlik bilan xonlik hududini harbiy jihatdan zabt etishga
tayyorgarlik ko’ra boshladi. Keyingi davr tarixi ham Qo’qon xonligi Rossiya imperiyasi uchun
strategic ahamiyatga ega ekanligini ko’rsatib berdi. Rossiya imperiyasi Buxoro hududlarini asosiy
savdo bozori deb bilgan bo’lsa, Turkiston general gubernatorligi Qo’qon xonligi bozorlarinin Buxoro
bozorlaridan keying o’rinda turuvchi bozorlar deb bilishar edi [1]. Rossiya imperiyasi tomonidan
birinchi zarbani Qo’qon xonligiga berilishi yoxud uning Buxoro amirligi va Xiva xonligi kabi yarim