Utepbergenov Farxad

Avstraliya va Okeaniya asholisining etnogenezi. 

Olimlarning farazicha dastlabki asholi gurushlari qitaga bundan 40 ming yil 

avval kela boshlagan. İrqiy jishatdan asholi avstralo-veddoid irqiga mansub bwlib; 

---

 

9

chwzinchoq bosh(kalla) suyagi, peshonasining wrtasidagi bwrtma, keng burun, 

qoramtir-qwng’ir badani rangi, qoramtir (twlqinsimon) sochlari bilan farqlanadi. 

Avstraliyaning tub asholisi yuzlari va badanlarida soqol va tuklarning qalinligini 

sham qayd etish lozim. 

Asholining kelishi twlqinsimon bwlib, muz davridan boshlangan. Kwchib 

kelishlarning eng faol qismi bundan 25 ming yil avval boshlangan. U paytlarda 

dengiz satshi shozirgidan 60 metr past bwlgan. Dastlabki asholi wzlashtirish 

xwjalik faoliyatini swnggi paleolitga xos tosh qurollar bilan olib borgan. 

 

Yangi Gvineyaga dastlabki asholi gurushlari bundan 30 ming yil avval etib 

kelgan va ular sham avstroloidlar bwlgan. Asholining keyingi twlqini bundan 10 

ming yil avval keladi. Ular silliqlangan tosh bolta va uning ёrdamida daraxtlarni 

kesib,  ёndirib deshqonchilik bilan shug’ullanishni boshlaydilar. Bu asholining 

avlodlarini Yangi Gvineyada papuaslar deb ataladi. 

 Kwchishlarning 

keyingi 

twlqini 

Okeaniyaga bundan 3 ming yil avval 

keladi. Bu asholi tili avstroneziya til oilasiga mansub bwlgan. Antropologik 

jishatdan bu etnik gurushlar janubiy mongoloidlar bwlishi mumkin. Ular neolit 

deshqonchilik bilan shug’ullanib chwchqa boqqanlar. Vaqt wtishi bilan 

oldokeaniya jamoasi bwlinib Yangi Gvineya, Bismark arxepilagi, Solomon, Yangi 

Gibrid, Yangi Kaledoniya orollariga kwchib wtib tub asholi bilan aralashib 

ketadilar. 

 

Ulardan bir qismi Yangi Gebrid orolining markaziy qismida yashab qolib 

assimilyatsilashmagan. Xuddi shu gurush keyinchalik «Sharqiy okeaniyaliklar» 

etnik va til jamoasini tashkil etib bundan 4 ming yil avval yangi-yangi orollarni 

wzlashtira boshlaydilar. Migratsiyalar Melaneziyada rang-barang til va 

madaniyatlarni shakllantiradi. 

 

Fidjidan «Sharqiy okeaniyaliklar» miloddan avvalgi 1200 yili Tongaga 

miloddan avvalgi 1000 yili esa Samoa orollariga wtishgan. Xuddi shu joylarda 

keyingi asrlarda wziga xos polineziyaliklar madaniyati shakllanadi. 

 

Olimlarning kwpchiligi Avstraliya va Okeaniya asholisini Janubiy Sharqiy 

Osiёdan wtganligi g’oyasini (V. Gumbold, Te Rangi Xiroa) ёqlaydilar. Lekin 

norvegiyalik olim Tur Xayerdal Polineziyaliklarni Amerika bilan aloqadorliklarini 

tasdiqlash maqsadida 1947 yili «Kon Tiki» solida Perudan Tuamotu oroliga qadar 

dengiz ekspeditsiyasi uyushtirilgan.