Ustav kapitali auditining me’yoriy-huquqiy asoslari va ma’lumot manbalari

Xulosa va takliflar

Kurs ishini tayyorlash jarayonida quyidagi xulosa va takliflar shakllantilildi.

Xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar faoliyatida kapitali miqdori ko’p bo‘lsa, uning tarkibidagi unga tenglashtirilgan aylanma va uzoq muddatli aktivlari shuncha bo’lib, ish faoliyati rivojlanishiga qulay sharoit yaratadi. Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda, hozirgi vaqtda xususiy kapitalni auditorlik tekshiruvini to‘g‘ri tashkil etish zamon talabidir. Yuqoridagilardan kelib chiqgan holda, xususiy kapital auditini o‘rganish, tadqiq qilish borasida olib borilgan izlanishlar natijalari yuzasidan quyidagi xulosaga kelindi:

- ustav kapitalining shakllanishi bilan bog‘liq operatsiyalarning o‘ziga xos xususiyatlarini inobatga olgan holda, ularning auditiini tashkil qilishning nazariy asoslari o’rganildi. Shuningdek, xususiy kapitalning shakllanishi bilan bog‘liq operatsiyalarning auditorlik tekshiruvi bilan bog’liq muolajalar tadqiq etildi.

- xorijiy valyutalarni qayta baholashni so‘m kursining xorij valyutasiga nisbatan kursini to‘g‘ri o‘rnash, “Valyuta holati bo‘yicha kurs farqlari” hisob varag‘idagi qoldiqning hisobot ma’lumotlariga mos kelishiga e’tiborni qaratishish.

- e’lon qilingan ustav fondining shakllanish muddati va tartibini sinchkovlik bilan tekshirish lozim. Bunda xar bir aksionerning qo‘shgan ulushi aniqlanishi zarur.

- ustav fondi shakllanishini tekshirish davomida tashkiliy-xuquqiy formasiga e’tibor berilishi kerak. Agar korxona paychilik asosida qurilgan bo‘lsa, davlat ro‘yxatidan o‘tgandan so‘ng buxgalteriya hisobida pay va ulushlar bo‘yicha to‘lovlar amalga oshirilishi zarur.

- moliyaviy hisobotning halqaro standartlarida banklar daromadani vaqtiga muvofiq tan olishning daromadlarni tan olishning kassa usuli, shartnoma yoki aktivdan foydalanish davri davomida tan olish usulidan foydalanish zarur. Chunki, daromadlari amaldagi talab darajasida o‘z vaqtida tan olinib hisobga olinsa, aylanma mablag‘ining ko‘payishiga olib kelib, resurslarning yetarlililigini oshiradi.

Ma'lumki korxona, tashkilot va firmalarni moliyaviy mablag'lar bilan ta'minlash manbai bo'lib quyidagilar hisoblanadi:

• O’z mablag'lar manbai;

• Qarz mablag’lari.

Endilikda esa yuqorida sanab o'tgilganlar korxonalarni mablag'lar bilan ta'minlash manbai bo'lib kelmoqda. Korxona, tashkilot yoki firma ochilish davrida o'z mablag'larini belgilab olishi lozim.

Hususiy kapital qiymatini ko'paytirishning eng asosiy omili bo'lib korxonaning hisobot yilida olgan sof foydasi hisoblanadi. Faoliyat ko'rsatuvchi tashkilotlar shu omil hisobiga o'z jamg'armalarini oshirishlari eng optimal

Yuqоridаgi хulоsаlаrdаn kеlib chiqqаn hоldа quyidаgilаrni tаklif qilаmiz:

-Korxona va tashkilotlarda ustav, qo’shilgan va rezerv kapital auditini xalqaro standartlar asosida olib borish;

-Auditorlik tekshiruvlari natijalariga ko’ra korxona va tashkilotlar o’zlarining sof foydasi o’sishini ta’minlash;

-Korxona va tashkilotlarda “Hususiy kapital” to’g’risidagi 5-shakl Moliyaviy hisobotni tayyorlash va taqdim etishda dasturiy ta’minotlardan foydalanish.

Sababi, bu omilning o'zgarishi faqatgina korxonaning o'ziga bog'liq bo'lib, uning har tomonlama to'liq imkoniyatlarini ishga solib faoliyatini boshlashini taqozo etadi. Bundan tashqari boshqa ko'rsatkichl aming o'zgarishi ham ushbu omil bilan bevosita bog'liq bo’ladi. Mazkur vazifalarni hal etishda korxona va tashkilotlar «Mahsulot ishlab chiqarish va sotish xarajatlari hamda moliyaviy natijalarni aniqlash tartibi to'g'risidagi Nizom»ni chuqur bilishlari lozim.