Усмонхон алимов

ларингиз ҳамда балоғатга етмаган 
(фар занд)
ларингиз уч марта 
(ҳузурингизга киришда)
сиз лар-
дан изн сўрасинлар – бомдод намозидан илгари, пе-
шин вақтида 
(иссиқдан)
кийимларингизни таш ла-
ган пайтингизда ва хуфтон намозидан кейин. 
(Бу)
 уч 
(вақт)
сизларнинг авратларингиз 
(очиқ бўли ши мум­
кин бўлган вақтлар)
дир. Улар ўша 
(вақтлар)
дан сўнг 
(изн сўрамай кирсалар)
сизларга ҳам, уларга ҳам гу-
ноҳ йўқдир. 
(Чунки)
улар сизларга, бирингиз бири-
нгизга келиб-кетиб турувчидирсиз. Аллоҳ оятлари
­
ни сиз ларга мана шундай баён қилур. Аллоҳ билим 
ва ҳикмат соҳибидир» 
(Нур, 58)
.
ﭜﭛ ﭚ ﭙ ﭘ ﭗ ﭖ ﭕ ﭔ ﭓ ﭒ ﭑ
ﭦ ﭥ ﭤ ﭣ ﭢﭡ ﭠ ﭟ ﭞ ﭝ
«Қачонки, гўдакларингиз балоғатга етса, бас, улар 
ҳам худди ўзларидан олдинги 
(балоғатга ет ган)
лар 
каби изн сўрасинлар! Аллоҳ Ўз оятларини сизларга 
мана шундай баён қилур. Аллоҳ билим ва ҳикмат со-
ҳибидир» 
(Нур, 59)
.
Ушбу оятларда, Аллоҳ таоло амрига биноан, фарзанд
­
лар ва хонадон хизматкорлари ўз ота­оналари ва уй со­
ҳибларидан айтиб ўтилган уч пайтда изн сўраб кириши 
лозимлиги баён этилмоқда. 
Биринчиси,
 
бомдод намозидан аввал, чунки бу вақтда 
кишилар ўринларида ором олаётган бўладилар.
www.muslim.uz

---

 
Усмонхон Алимов

185
Иккинчиси,
 
туш пайти. Бу вақтда ҳам кишилар акса
­
рият ҳолларда ўз аҳли билан биргаликда дам олаётган 
пайт бўлади.
Учинчиси,
 
хуфтон намозидан сўнг. Ушбу вақт тун ма­
ҳали бўлиб, дам олиш ёки ётиш пайтидир.
Бу уч пайтда катталар ёки хонадон эгалари ҳу зурига 
кириш учун изн сўраш шариатимиз қоидасига мувофиқ 
шарт қилинди. Мазкур вақтларда эр ёки хотин ёш фар
­
зандларидан холи бўлиб, хос бир ҳолатда бўлиши та
­
биийдир. Агар ёш болалар балоғат ёшига етсалар, бу уч 
вақтдан ташқари пайтларда ҳам изн сўраш лозим бўлади.
 
Фарзандларнинг тарбияли, чиройли хулқ эгалари ва 
етук инсонлар бўлишларида Ислом дини таълимоти на­
қадар аҳамиятли экани Қуръон оятларида яққол кўри­
ниб турибди.
Изн сўрашнинг ҳам ўз одоблари бўлиб, улар қуйи­
дагилардир:
Аввал салом бериб, сўнг изн сўраш
Абу Довуд ривоят қилади. Омир қабиласидан бир киши 
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) уйда бўлган 
вақтларида изн сўради ва: “Кирсам майлими?” деди.
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) хиз матчига: 
“Чиқиб, унга изн сўрашни ўргатгин, “Ас са лому алайкум, 
кирсам майлими?” деб айтсин”, деди лар. Шунда у бу 
сўзни эшитиб, “Ассалому алайкум, кирсам майлими?” 
деди. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) унга рух
­
сат бердилар ва у кирди.
Исмини, сифатини ёки кимлигини билдириш
Имом Бухорий ва Имом Муслимнинг “Саҳиҳ” ки­
тобларининг “Исро” ҳадисида келтирилади: Расу лул­
лоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): «Сўнг ра Жаб роил 
(алайҳиссалом) дунё осмонига кўтарилди ва эшикни 
тақиллатди. Шунда:
www.muslim.uz

---

186
Оилада фарзанд тарбияси
– Ким? – дейилди. 
– Жаброил (алайҳиссалом), – деди.
– Ёнингдаги ким?
– Муҳаммад (алайҳиссалом). 
Сўнгра мен билан иккинчи, учинчи осмонга ва бош ­
қаларига кўтарилди. Ҳар бир осмон эшигида “Ким?” де­
йилди. “Жаброил (алайҳиссалом)”, деди лар».
Имом Бухорий ва Имом Муслимнинг “Саҳиҳ” китоб­
ларида Абу Мусодан ривоят қилинади. Пайғам бари миз 
(соллаллоҳу алайҳи ва саллам) боғнинг қудуғида ўтир­
ганларида, Абу Бакр (розияллоҳу анҳу) келиб изн сўради. 
Абу Мусо:
– Ким? – деди. 
– Абу Бакр (розияллоҳу анҳу). 
Сўнг ҳазрат Умар келди, изн сўради. 
– Ким? – деди Абу Мусо.
– Умар, – деди.
Сўнгра Усмон ҳам шундай қилди.
Демак, бировнинг эшигига борган одам аввало ўзини 
та ниш тириши лозим бўлар экан. Шу ўринда баъзи киши­
ларнинг хатти­ҳаракатлари ёдга тушади. Айниқ са, ай
­
рим ёшлар телефон орқали бошқаларни безовта қилиб, 
ўзининг кимлигини билдирмасдан, турли кераксиз гап­
ларни сўзлаши учраб туради.
Муборак Рамазон ойида ҳам ёш болалар ва ўс мирлар 
бемаҳалда эшикларни тақиллатиб, одамларни безов
­
та қи либ “Рамазон” айтиб юришади. Бу одат ҳам ди ни­
миз кўрсатмаларига мувофиқ келмайди, чунки мўътабар 
манбаларимизда бу ҳақда бирор­бир ма ъл у мот йўқ.
Кези келганида “Рамазон” айтиш тарихига назар сола
­
диган бўлсак, аждодларимиз азалдан улуғ ой Ра мазонни 
жуда катта хурсандчилик билан қарши олишган. Ҳатто­
ки ёшлар бу қувончларини оҳангга солиб куйлашган, 
шодликларини бошқаларга ҳам етказиб, бир­бирларини 
қутлашган. Бундай улуғ хушхабарни олиб келганларни 
янада хушнуд қилиш учун саховатли ота­боболаримиз 
www.muslim.uz

---