Usmanova N. Yu. Iqtisodiyot va moliyaviy menejment

Texnik to`xtashlar 
asbob-uskunalarning buzilishi, texnik nosozligi, 
avariyaga uchrashi natijasida rejadan tashqari ular to`xtashi hisoblanadi. 

---

69 
Texnologik to`xtashlar
ga texnologik ohimni tozalashdagi tanaffuslar, 
texnologik oqim va transport uskunalaridagi tiqilishlardagi to`xtashlar hisoblanadi. 
Ko`pincha, paxtaning navi qanchalik yuqori bo`lsa, tolaning paxtadan 
chiqishi ham oshib boradi. Paxtaning namligi qancha yuqori bo`lsa, uning metall 
bilan ishqalanish koeffitsienti oshib boradi va bu ko`rsatkich uskunaning 
unumdorligiga salbiy ta`sir ko`rsatadi. Paxtaning ifloslik darajasi qancha ko`p 
bo`lsa, asbob-uskunalarda tiqilish orqali to`xtab turish ko`payadi. 
Tashkiliy 
to`xtashlarga xom-ashyo elektro-energiya yetishmasligi, asbob-
uskunalar yuklanish darajasining to`g`ri tashkil etilmaganligi sababli asosiy 
oqimning to`xtab turishidir. 
Paxta tolasining mashina (yoki arra) soatda ishlab chiqarilishi miqdori jin 
uskunasidan foydalanish intensivligini ifodalaydi.
Ishlab chiqarish intensivligini oshirish korxona ishlab chiqarish quvvatidan 
oqilona foydalanishning eng muhim amali hisoblanadi. 
Paxta tozalash korxonalarida asbob-uskunalardan intensiv foydalanishni 
oshirish imkoniyatlariga jin bo`lishi ishlab chiqarish quvvati bilan boshqa 
bo`limlar ish quvvati o`rtasidagi yuklanishning muvofiq kelmasligini bartaraf 
etish, sermehnat jarayonlarni mexanizatsiyalashtirish, asbob-uskunalar holatini 
yaxshilash va mehnatni tashkil etishni takomillashtirish sanaladi. 
Har bo`limlardagi o`rnatilgan asbob-uskunalarning yuklanishi o`rtasidagi 
tafovut jin mashinasi unumdorligiga salbiy ta`sir qiladi. Ko`p hollarda bu kabi 
tafovut ishlab chiqarishga paxta xom-ashyosini uzatishda ro`y beradi.
Asbob-uskunalar unumdorligini oshirish tadbirlarini amalga oshirish paxta 
tolasi va boshqa qo`shimcha mahsulotlar sifatining doimiy oshib borishini 
ta`minlash bilan uyg`un ravishda bo`lmog`i lozim. Ushbu paxta tozalash 
korxonalari texnologik jarayonini takomillashtirish, texnologik asbob-uskunalar 
asosiy qismlari konstruktsiyasini yaxshilash paxta xom-ashyosini qurilish va 
tozalash hamda tola tozalash uskunalarining zamonaviy turlarini yaratish orqali 
erishiladi. Shunday qilib, paxta tozalash korxonalari ishlab chiqarish quvvatlaridan 
foydalanishni yaxshilash quyidagilar orqali erishiladi.

---

70 
•
asbob-uskunalarni modernizatsiyalash va yangilash; 
•
texnologiyalarni takomillashtirish; 
•
xom-ashyo va elektroenergiya bilan to`liq ta`minlash; 
•
ishlab chiqarishga me`yor darajasidagi namlik va ifloslikka ega bo`lgan xom-
ashyoni uzatish; 
•
doimiy ravishda reja-ogohlantirish ta`mirlash ishlarni tashkil etish va to`g`ri 
arra xo`jaligi ishini tashkil etish; 
•
texnik iqtisodiy rejalashtirish va boshqaruvni takomillashtirish; 
•
ishlab chiqarishni tashkil etishga keng miqyosda ilg`or ilmiy ishlab chiqarishni 
usullarini qo`llash ishchilar va muxandis-texnik xodimlar malakasini oshirish.