Usmanova N. Yu. Iqtisodiyot va moliyaviy menejment

«Iqtisodiyot va moliyaviy menejment»
fani va ilmining barcha muammo-
larini o`rganishda unga tarixiy yondashish kerak. Ayniqsa, gumanitar fanlar 
masalasida eng ishonarli narsa – bu asosiy tarixiy bog`lanishni unutmasliqdir. Har 
bir masalaga tarixdagi ma`lum hodisa qanday paydo bo`lganligi, bu hodisa o`z 
rivojlanishida qanday bosqichlardan o`tganligi nuqtai nazaridan qarab ana shu 
rivojlanish, taraqqiyot qanday bo`lib ro`y berganligiga e`tibor qaratish zarur. 
«Iqtisodiyot va menejment asoslari» fanining eng muhim muammolarini 
o`rganishda qo`yidagi bir qator aniq usullardan foydalaniladi. Bular jumlasiga mu-
shohada, abstrakt tafakkur, induktsiya va deduktsiya, analiz va sintez, monografik 
usul, statistik usullar (sifat va miqdor, indeks, guruhlash, balans va u bilan bog`liq 
bo`lgan normativ usul, ehtimollar nazariyasi), iqtisodiy matematik modellashtirish, 
muqobillashtirish, muvozanatni aniqlash, «Aqliy hujum», tajribaviy usullar kiradi. 
«Iqtisodiyot va menejment asoslari» fanining barcha masalalarini yuqorida 
keltirilgan va boshqa bir qator usullar yordamida o`rganish, tahlil qilish bu fanni 
o`rganuvchilarning va uning muammolari yechimini hal etuvchilarning bilish va 
ilmiy salohiyatini kuchaytiradi, aqliy zakovatini boyitadi. 

---

13 
1.4. Fanning bozor iqtisodiyoti sharoitiga va islohotlar talabiga xos va mos 
vazifalari 
Har qanday fan kabi «
Iqtisodiyot va moliyaviy menejment
» fani ham eng 
avvalo, bilish vazifasini bajaradi. Uning asosiy vazifasi o`quvchini sanoat sohasiga 
taalluqli iqtisodiy bilim va ko`nikma bilan qurollantirishdan iboratdir. 
Bu fan, birinchidan, iqtisodiyotning sanoat sohasidagi sir- asrorlarini bilib 
olishga; ikkinchidan, bu tarmoq iqtisodiyotida qo`llaniladigan barcha iqtisodiy 
tushunchalarni tavsiflashga, ular real iqtisodiy voqelikning ilmiy in`ikosi, ifoda 
etilishi ekanligini bilib olishga yordam beradi; uchinchidan, ishlab chiqarish 
san`atini egallash bo`yicha bilim va ko`nikma beradi. Demak, tarmoq iqtisodining 
nazariy vazifalari bilan uning amaliy vazifalari ham mavjuddir. Shu tufayli har bir 
iqtisodchi mavjud iqtisodiy ko`rsatkichlarning mohiyati va ahamiyatini yaxshi 
tushunishi, ularni to`g`ri hisoblash va aniqlashni bilishi, ular dinamikasidan 
tegishli xulosa chiqarishi kerak bo`ladi. 
«Iqtisodiyot va moliyaviy menejment» ham fundamental fanlar qatoridan 
o`rin olib, iqtisodiy taraqqiyotning muhim qonun-qoidalaridan sanoat sohasida 
foydalanish yo`llarini ko`rsatib beradi. 
«Iqtisodiyot va moliyaviy menejment» fanining muhim vazifalaridan biri – 
bu metodologik vazifadir. «Iqtisodiyot va moliyaviy menejment» iqtisodiy fanlar 
majmuida alohida o`rin egallaydi, chunki barcha iqtisodiy metodologik 
masalalarning ilmiy va amaliy talqini, eng avvalo, sanoat sohasida amalga 
oshiriladi. Bilimning turli tarmoqlari chegarasida tutashgan bir qator fanlar, 
xususan, mikro va makroiqtisod, marketing va menejment, statistika nazariyasi, 
buxgalteriya hisobi va audit, moliya va kredit fanlari tarmoq iqtisodi bilan 
chambarchas bog`liq. Bu fanlar tadqiqot yoki bilish, anglash yo`lini shakllantirish 
jarayonida «Iqtisodiyot va moliyaviy menejment» fanining tajribasiga suyanadi va 
tarixiy nuqtai nazardan yondashadi. 
Bu fanning vazifalari Respublikada amalga oshirilayotan ijtimoiy-iqtisodiy 
taraqqiyotning obyektiv sharoitlari, O`zbekiston Davlati iqtisodiy siyosatining aso-

---

14 
siy yo`nalishlari va bu erda amalga oshirilayotgan islohotlarning mohiyati, ahami-
yati va mazmuni bilan belgilanadi. Ulardan eng muhimlari qo`yidagilardan iborat: 
•
mustaqil va qudratli davlat iqtisodiy siyosatining mohiyati va maqsadini 
tushungan holda sanoat ishlab chiqarishi hamda uning bo`g`inlarida bu 
siyosatni amalga oshirishning yo`l-yo`riqlarini to`la anglash; 
•
sanoat ishlab chiqarishining holati va rivojlanish xususiyatlarini o`rganish, 
tahlil etish va uning istiqbolini belgilashni fikrlash; 
•
sanoat ishlab chiqarishini tashkil etish, boshqarish, samaradorligini oshirishning 
ilmiy va amaliy asoslarini aniqlash bo`yicha bilim va ko`nikma berish; 
•
sanoat resurslari, ishlab chiqarish fondlari va quvvatlaridan bekamu-ko`st, 
oqilona foydalanish; 
•
fan-texnika taraqqiyotining iqtisodiy ahamiyati va mohiyatini tahlil etish, 
sanoat mahsulotlarining sifati va uning raqobatbardoshligini ta`minlash, ishlab 
chiqarishning foydaliligini kuchaytirish san`atini egallashga yordam beradigan 
bilim va ko`nikma berish.
Shu bilan birga bu fanning vazifasi sanoat sohasida tashqi iqtisodiy faoliyat 
mohiyatini, ahamiyati va mazmuni hamda sanoat ishlab chiqarishi bo`yicha o`zaro 
hamkorlik va iqtisodiy integratsiyaning rolini tushuntirib berishdan ham iborat.