Usmanova N. Yu. Iqtisodiyot va moliyaviy menejment

I BOB.
«IQTISODIYOT VA MOLIYAVIY MENEJMENT» FANNING MAZMUNI, 
PREDMETI VA METODI
 
Reja: 
1.1.
Fanning o`rganish obyekti. 
1.2.
Fanning predmeti va boshqa fanlar bilan bog`liqligi
1.3.
Fanning o`rganish usullari
1.4.
Fanning bozor iqtisodi sharoitiga va islohotlar talabiga xos va mos vazifalari
Tayanch iboralar: 
Iqtisodiyot, moliyaviy menejmet, fanning obyekti, 
fanning predmeti, sanoat, umuiqtisodiy fanlar, xususiy iqtisodiy fanlar. 
1.1. Fanning o`rganish obyekti 
Har qanday fan o`zining o`rganish obyektiga ega bo`ladi. Shunday 
obyektning bo`lishi u yoki bu fanning dunyoga kelishi, shakllanishi va 
rivojlanishining muhim shartidir. «Iqtisodiyot va moliyaviy menejment» fani ham 
o`z o`rganish obyektiga ega. Uning o`rganish obyekti umuman sanoat, xususan, 
paxta tozalash sanoati hisoblanadi. Shu bois eng avvalo, ushbu fanning obyekti 
hisoblangan «Sanoat» haqidagi ta`limot bilan tanishish zaruriyati tug`iladi. 
Sanoat
– bu ijtimoiy-iqtisodiy kategoriyadir. Demak, sanoat obyektiv reallik 
(borliq)ning in`ikosi va yuksak umumlashmasidir. Uning alohida tarmoq, ya`ni 
ijtimoiy ishlab chiqarishning alohida sohasi bo`lib yuzaga kelishi ishlab chiqarish 
kuchlari va ijtimoiy mehnat taqsimotining rivoji bilan tarixiy jihatdan bog`liqdir. 
Sanoat ham obyektiv borliqning muhim hodisalari qatorida ma`lum davr (vaqt va 
fazo)da dunyoga kelgan, muayyan qonun va qoidalar asosida rivojlangan, ma`lum 
miqdor va sifatlarga, zaruriyat va imkoniyatlarga ega bo`lgan hamda ziddiyatlar 
qurboni ham bo`lgan. 
O`zbekiston sanoati ham o`z taraqqiyoti jarayonida bir qator bosqichlarni 
bosib o`tgan. eng avvalo, uy sanoati, so`ngra, hunarmandchilik, ya`ni xonaki 
sanoat, kooperatsiya, manufaktura, fabrika kabi shakllari yuzaga kelgan. Bu yerda 

---

9 
hunarmandchilikning juda ko`p turlari, ya`ni kulolchilik, duradgorchilik, 
toshtarashlik, binokorlik, o`ymakorlik, kashtado`zlik, ko`nchilik, to`quvchilik va 
temirchilik va boshqalar keng tarqalgan. 
Bu yerda hunarmandchilik («xonaki sanoat») bronza asrida dehqonchilikdan 
ajralib chiqgan. Milodning dastlabki asrlarida hozirgi O`zbekiston hududida 
anchagina hunarmandchilik markazlari tashkil topgan. XX asr boshlarida esa 
hunarmandchilikning asosiy qismi artellarga, keyinchaliq zavod va fabrikalarga, 
badiiy buyumlar korxonalariga aylantirilgan. 
XVIII asrning 60-70-yillarida Angliyada ro`y bergan sanoat to`ntarilishidan 
keyin O`zbekistonda asta-sekin manufakturadan mashinalashgan industriyaga 
o`tish boshlandi. Xom ashyoga birlamchi ishlov beradigan sanoat sohalari paxta 
tozalash, ipak tortish, to`qimachilik vujudga keldi. 
XX asrda O`zbekiston sanoatida juda katta o`zgarishlar ro`y berdi. Agar asr 
boshlarida sanoat mahsulotining eng muhim turlaridan 5-10 xili (paxta tolasi, xom 
ipak, kimyo mahsulotlari, matbaa mahsulotlari va boshqalar) ishlab chiqarilgan 
bo`lsa, hozirgi paytda yuzlab-minglab turlari tayyorlanmoqda.