Uslubiy majmua

Energetika va xom ashyo resurslari
. YAna bir global muammo – insoniyatni 
energetika va xom ashyo resurslari bilan ta‘minlash xalqaro maydonda ko‗p sonli ziddiyatlar, 
shu jumladan harbiy mojarolar manbaiga aylandi. Bu resurslar moddiy ishlab chiqarishning 
negizi hisoblanadi va ishlab chiqarish kuchlarining rivojlanishiga qarab inson hayotida tobora 
muhimroq rol o‗ynaydi.
Mazkur resurslar tiklanadigan, ya‘ni tabiiy yoki sun‘iy yo‗l bilan tiklash mumkin bo‗lgan 
resurslarga (gidroenergiya, yog‗och, quyosh energiyasi va sh.k.) va miqdori mavjud tabiiy 
zahiralar bilan chegaralangan tiklanmaydigan resurslarga (neft, ko‗mir, tabiiy gaz, har xil rudalar 
va minerallar) bo‗linadi.
Hozirgi iste‘mol sur‘atlari saqlangan taqdirda tiklanmaydigan resurslarning aksariyati 
insoniyatga bir necha o‗n yillardan bir necha yuz yillargacha bo‗lgan muddat bilan 
o‗lchanadigan yaqin kelajakda foydalanishgagina etishi hisoblab chiqildi. SHuningdek mavjud 
zaxiralarning anchagina qismi murakkab sharoitda joylashgan konlarda jamlangan yoki nisbatan 
qashshoq rudalardan iborat.
YAqindagina odamlar aksariyat foydali qazilmalarni ochiq usulda yoki 600 m dan 
oshmaydigan chuqurlikda qazib olgan bo‗lsalar, bugungi kunda vaziyat sezilarli darajada 
1
Каримов И.А. БМТ Саммитининг мингйиллик ривожланиш мақсадларига бағишланган ялпи мажлисдаги
нутқ.-Т.: Ўзбекистон, 2010. 

---

119 
o‗zgardi. Qulay joylardagi foydali qazilmalar tugab bormoqda va endilikda 8-10 km chuqurlikda 
yoki okean tubida joylashgan konlarni ishga solish vazifasi paydo bo‗lmoqda. Bu esa nafaqat 
ko‗p miqdorda kapital qo‗yilmalarni, balki ularni qazib chiqarish va qayta ishlash uchun yangi 
texnika va texnologiyalar yaratishni ham taqozo etadi. SHu sababli chiqindisiz texnologiyalarni 
rivojlantirish bilan bir qatorda insoniyat ixtiyorida mavjud resurslardan oqilona foydalanish ham 
muhim ahamiyat kasb etmoqda.