Uslubiy majmua


Materiyaning tashkil topish darajalari



Download 2,82 Mb.
Pdf ko'rish
bet35/259
Sana13.06.2022
Hajmi2,82 Mb.
#662873
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   259
Bog'liq
Uslubiy majmua

Materiyaning tashkil topish darajalari
. Materiyaning cheksizligini hozirgi zamon 
tabiatshunosligi ham tasdiqlaydi. Materiyaning notirik, tirik va ijtimoiy kabi tarkibiy darajalari 
farqlanadi. Ular borliqning asosiy shakllari bilan mos keladi. Bunda turli darajalar bir-biri bilan 
uzviy bog‗liqdir. Ayni vaqtda ularning tarkibida muayyan ierarxiya va soddaroq shakllardan 
(jonsiz materiyadan) murakkabroq shakllar (jonli va ijtimoiy materiya) sari yuksalish 
kuzatiladiki, bugungi kunda ularning mavjudligi faqat sayyoramizga nisbatan o‗zining ilmiy 
tasdig‗ini topgan. Jonsiz tabiatning tuzilishi va rang-barangligi haqidagi tasavvurlar esa, mikro-, 
makro- va megadunyolarni qamrab olib, tinimsiz kengayib va teranlashib bormoqda.
XX asrda bu borada ayniqsa katta yutuqlarga erishildi. Asr boshida modda diskret 
zarralardan iborat qandaydir uzluksiz narsa sifatida, maydon esa uzluksiz moddiy muhit sifatida 
tushunilar edi. Endilikda, kvant fizikasi, nisbiylik nazariyasi va boshqa tabiiy-ilmiy g‗oyalarning 
rivojlanishi bilan modda va maydon o‗rtasidagi farq nisbiy tus oldi, kashf etilayotgan elementar 
zarralar esa o‗zining rang-barangligi bilan kishini hayratga solmoqda. Bu sohada echilmagan 
muammolar hali bisyor bo‗lsa-da, fan materiya tashkil topishining «subelementar» darajasini 
o‗rganib, elementar zarralarning yagona tabiatini tushunishda sezilarli darajada yutuqqa erishdi. 
Bu erda so‗nggi yillarda plazma, materiyaning alohida holati sifatidagi fizik bo‗shliq hodisalari 
va materiyaning cheksizligi haqidagi g‗oyani tasdiqlovchi boshqa jarayonlar kashf etildi va 
o‗rganilmoqda.
Hozirgi davrda materiyaning uch tarkibiy darajasi farqlanadi: 
- mikrodunyo – atomlar va elementar zarralar dunyosi. ( bunda ...dan tashkil topadi» 
tamoyili amal qilmaydi)
- megadunyo – koinot dunyosi (sayyoralar, yulduzlar komplekslari, galaktikalar, 
megagalaktikalar); 
- makrodunyo – barqaror shakllar va insonga mos kattaliklar dunyosi (unga 
molekulalarning krisstallashgan komplekslari, organizmlar, organizmlarning hamjamiyatlari ham 
kiradi); 

Download 2,82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   259




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish