Uslubiy majmua

Estetika
– bu Estetik bilish hamda voqyelikni o‘zgartirishning umumiy qonunlarini 
o‘rganadigan fandir. Bunda birinchidan – Estetika faqat san‘atni o‘rganadi; ikkinchidan, u borliq 
va san‘at go‘zalligi haqidagi fan dyeb talqin qilinsa, juda tor va noto‘g‘ri xulosa chiqargan 
bo‘lamiz. Nyegaki, Estetika san‘at bilan ham, inson hayoti va faoliyatining turli sohalari, ya‘ni 
myehnat, turmush, xulq-atvorlarida, Estetik asosning namoyon bo‘lishi bilan ham shug‘ullanadi.
Estetikani faqat go‘zalliknigina emas, balki, sifat va xususiyat, oliyjanoblik, 
byema‘nigarchilik, fojiali va kulgili hodisalar ham qiziqtiradi. Estetika yordamida biz butun 

---

149 
olamni, unga nisbatan o‘zimizning insoniy, ijtimoiy munosabatlarimizni ham tushunamiz. 
Estetikaning boshqa fanlar bilan munosabati. Estetika falsafiy fan bo‘lib, uning nazariy va 
uslubiy asoslarini 
falsafiy tafakkur
nazariyasi va tarixi tashkil qiladi. Masalan: voqyelikni
Estetik va badiiy o‘zlashtirish jarayonlarini o‘rganishda xolislik (ob‘yektivlik), tarixiy 
yondashish, bilish jarayonida amaliy tajribaning ahamiyati kabi uslubiy asosni qo‘llash ijobiy 
samara beradi. Bilish nazariyasi vositasida san‘atning bilish tabiati, voqyelikni badiiy-ramziy 
ifodalash bilan ilmiy tadqiq etish o‘rtasidagi o‘zaro aloqadorlik va o‘zaro farqlar, voqyelikni 
badiiy vositalar orqali tasvirlashning ijodiy tabiati; san‘at asarlaridagi shartlilik va badiiy haqiqat 
kabi Estetika fanining ko‘p muammolarni yechish mumkin.
Ijtimoiy ongning nisbiy mustaqilligi, ma‘naviy hayot xilma-xil shakllarining bir-biriga 
bog‘liqligi, iqtisodiy zamin bilan ijtimoiy ong o‘rtasidagi aloqadorlik va bog‘liqlik kabi 
masalalar, Estetik ong, badiiy ijod, san‘at tabiati va xususiyatlarini ilmiy tushunishga yordam 
beradi. 
Estetika fani rivojlanishga ham o‘z ta‘sirini ko‘rsatadi. Masalan: bilish nazariyasini 
boyib borishida badiiy bilishning ham o‘z navbatida ahamiyati katta. Bilish nazariyasi, badiiy 
madaniyat qadriyatlari, voqyelikka Estetik munosabat, Estetik tushunchalar, ijtimoiy ong, uning 
nisbiy mustaqilligi haqidagi fikr mulohazalar ham ko‘p jihatdan san‘at bilan bog‘liq. 
Estetik ong ob‘yektiv dunyoga nisbatan bo‘lgan inson Estetik munosabatining sub‘yektiv 
tomonidir. 
Estetik ong ma‟naviy 
– ruhiy voqyea-hodisalar majmui bo‘lib, ular ijtimoiy hayot 
zaminida vujudga kyeladigan Estetik his, Estetik did, Estetik fikr, Estetik orzu, Estetik qarash, 
Estetik nazariya tizimini anglatadi. 
Estetik ong ijtimoiy hayot zaminida uning bilan mutanosib tarzda o‘zgarib, rivojlanib, 
takomilashib boradi. Estetik ong zarralari, dastlabki ko‘rinishlari ibtidoiy odamning his-tuyg‘u 
tabiatini byelgilab turgan. Estetik ong axloqiy ong bilan birga diniy ongdan oldinroq paydo 
bo‘lgan. Dastlabki Estetik ong odamlarning moddiy faoliyatidagi asoslar bilan chambarchas 
bog‘liq bo‘lgan. Kyeyinchalik Estetik his-tuyg‘u, did va orzular ijtimoiy hayotdan nisbiy 
mustaqillik kasb etgandir. Bora-bora Estetik ong sohasiga san‘atning ta‘siri kuchli bo‘lgan.
San‘at ma‘lum darajada Estetik ongning ifoda kuchiga va namoyon bo‘lish jarayoniga, 
ayni paytda u jamiyat hayotida Estetik ongning eng muhim omiliga aylanadi. Estetik ong 
ijtimoiy ongning ba‘zi shakllaridan orqada qoladi. M: Siyosiy yetuklikning yuksak darajasiga 
ko‘tarilgan ayrim davlat arboblari Estetik did va qarashlari jihatidan orqada qolishi mumkin. 
Ba‘zi olimlar to‘g‘risida ham shu fikrni aytish mumkin. YOki Estetik ongi kuchli, lyekin axloq 
jihatdan tuban odamlarni ham hayotda uchratish mumkin. Estetik ong vorisiylik xususiyatiga 
ham ega. Estetik ong ijtimoiy hayot in‘ikosi bo‘lib, jamiyat hayotida muhim o‘rin tutadi.
Jamiyat taraqqiyotida biror jabha yo‘qqi, u Estetik did, orzu va qarashlardan chyetda 
qolgan bo‘lsa. Siyosat, axloq, din, falsafa, fan- bularning hammasi Estetik ong bilan 
chambarchas bog‘liq. Estetik ong