Uslubiy majmua. Toshkent: tdtu, 202, 202 bet

Kompyuter arxitekturasi, odatda, arxitektura xususiyatlarining
foydalanuvchi uchun katta ahamiyatga ega bo’ladigan majmui bilan belgilanadi.
Bunda, asosiy e’tibor mashinaning tuzilishi va funktsional imkoniyatlariga
qaratiladi. Ushbu imkoniyatlar asosiy va qo’shimcha funktsional imkoniyatlarga
farq qiladi.
Asosiy funktsiyalar EHM vazifasini belgilab beradi. Uning vazifalari
jumlasiga axborotga ishlov berish, saqlash va tashqi ob’ektlar bilan axborot
almashinish kiradi.
Qo’shimcha funktsiyalar esa asosiy funktsiyalar samarasini oshiradi, ya’ni
mashina ishining unumli rejimi, yuqori ishonchliligi, foydalanuvchi bilan mashina
o’rtasida dialog qaror topishi va shu kabilarni ta’minlaydi. EHMning sanab
o’tilgan funktsiyalari mashina komponentlari, jumladan apparat vositalari va
dasturiy vositalar yordamida amalga oshadi.
Kompyuterning tuzilishi – kompyuter komponentlarining tarkibi, ular
orasida bajariladigan harakatlar tartibi va tamoyillarini belgilab beruvchi muayyan
modeldir.
Ko‘p yadroli protsessor strukturasi yadrolar soni, kesh xotira, doimiy xotira,
boshkaruv qurilmasi, arifmetik mantiqiy qurilma va kiritish-chiqarish portlari bilan
bog‘liq ravishda ish jarayonini tashkil etadi. Protsessorni ishlash samaradorligi
unga ajratilgan xotirani qanday tashkil etilganligiga bog‘liqdir. Uning ishlash
tezligiga ko‘pgina faktorlar tasir qiladi. Ularning asosiylaridan biri – bu arifmetik
amallarni bajarishga sarflangan vaqt va xotiralarni o‘zaro xamkorlikda ishlash
vaqtidir. Programmist maksimal tezlikda ishlovchi dastur algoritmini yaratish
uchun kompyuter xotirasi arxitekturasini va u bilan ishlash qonun qoidalarini
bilishi zarurdir. Ayniqsa murakkab hisoblashlarni bajarishda juda muhim
hisoblanadi.

---

34
Arifmetik va mantiqiy amallar bajariladigan qurilma arifmetik-mantiqiy