Uslubiy majmua. Toshkent: tdtu, 202, 202 bet

Pasayuvchi va ko‘tariluvchi loyihalash. Agar yuqori ierarxik darajalardagi
masalalarni yechish pastroq ierarxik darajalardagi masalalarni yechishdan oldin
kelsa, bunday loyihalash pasayuvchi deb ataladi. Agar quyi ierarxik darajalar bilan
bog‘liq bo‘lgan bosqichlar bilan bajarilsa, bunday loyihalash ko‘tariluvchi
deyiladi.
Loyihalashning ushbu ikki turining har birida ham o‘zining afzalliklari va
kamchiliklari mavjud. Pasayuvchi loyihalashda tizim uning elementlari hali
aniqlanmagan sharoitda ishlanadi, ya’ni uning imkoniyatlari va xossalari haqidagi
ma’lumot taxminiy tavsifga ega. Ko‘tariluvchi loyihalashda aksincha elementlar
tizimdan oldin loyihalanadi, natijada elementlarga bo‘lgan talablar taxminiy
tavsifga ega bo‘ladi. Ikkala holda ham to‘liq boshlang‘ich informatsiya yo‘qligi
tufayli optimal texnikaviy natijalarga erishishning potentsial imkoniyatidan chetga

---

28
og‘ish bo‘ladi. Lekin loyihalashga blokli-ierarxik yondoshuvda bunday
og‘ishliklarning bo‘lishi muqarrar va murakkab ob’yektlarni loyihalashda blokli-
ierarxik yondoshuvga boshqa muqobil yondoshuv mavjud emas. Shu sababli,
blokli-ierarxik loyihalash natijalarining optimalligini texnikaviy-iqtisodiy
ko‘rsatkichlar (ular, xususan, o‘z ichiga loyihalashga ketadigan moddiy va vaqt
sarflarni oladi) nuqtai-nazaridan ko‘rish lozim.